De EU en de secretaris-generaal van de VN roepen op tot een onafhankelijk onderzoek naar het geweld van het Israëlische leger, dat afgelopen vrijdag 16 Palestijnen het leven kostte. Zaterdag en zondag liepen bij betogingen vele tientallen Palestijnen schotwonden op. Zo’n twintig gewonden zouden in kritieke toestand verkeren.
De Europese Unie (EU) dringt aan op een ‘onafhankelijk en transparant’ onderzoek naar het Israëlische geweld tegen Palestijnse demonstranten, afgelopen vrijdag in de Gazastrook. Daarbij moet met name gekeken worden naar het gebruik van scherpe munitie, stelt de Hoge EU-Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken Federica Mogherini. Hoewel Israël het recht heeft de eigen grenzen te beveiligen, dient het gebruik van geweld ‘altijd proportioneel te zijn’, aldus de EU.
Ook dringt de Unie aan op beëindiging van de blokkade van de Gazastrook. De grensovergangen met de strook dienen geopend te worden, onder gelijktijdige tegemoetkoming aan Israëlische veiligheidszorgen. De EU stelt verder dat ‘een politieke oplossing voor Gaza’ en ‘een urgente hervatting van vredesbesprekingen op basis van de tweestatenoplossing’ noodzakelijk zijn. Een concreet Europees initiatief in die richting ontbreekt echter in de verklaring.
De verklaring volgt op een oproep van secretaris-generaal Antonio Guterres van de Verenigde Naties (VN) tot het instellen van een onafhankelijk onderzoek naar het Israëlische geweld. Een verklaring van de VN-Veiligheidsraad waarin eveneens werd opgeroepen tot zo’n onderzoek werd geblokkeerd door de Verenigde Staten (VS). Een ontwerptekst die vrijdag tijdens een spoedzitting van de raad ter tafel kwam had naar verluidt de instemming van alle leden, met uitzondering van de Amerikanen, die gebruikmaakten van hun recht van veto.
Israël sprak schande van de spoedzitting, aangezien die samenviel met Pasen. Israëls VN-ambassadeur Danny Danon noemde de zitting ‘een schandelijk misbruik van een feestdag’ en weigerde te verschijnen. Danon verklaarde ook dat Israël zich niet gebonden voelt om mee te werken aan wat hij noemde ‘de hypocriete oproep’ tot een onderzoek naar de gebeurtenissen van vrijdag. Israëls minister van Defensie Avigdor Lieberman betitelde de EU en VN-chef Guterres als ‘een koor van hypocrieten’.
De Palestijnse ambassadrice in Nederland riep in een verklaring de internationale gemeenschap op het bloedbad niet te laten passeren. Ook deed zij een beroep op sympathisanten in Nederland om hun stem te laten horen en zo bij te dragen aan ‘rechtvaardigheid voor het Palestijnse volk en de Palestijnse vluchtelingen’. Aanstaande woensdag 4 april vindt van 10.00-17.00 uur een wake plaats in de Palestijnse missie aan de Nieuwe Parklaan 23 in Den Haag, waarbij alle belangstellenden welkom zijn.
In scherpe verklaringen veroordeelden de Palestijnse en Israëlische mensenrechtenorganisaties Adalah, Al-Mezan en B’Tselem het Israëlische geweld en met name het gebruik van scherpe munitie. Ook riepen zij Israël op de bedreigingen van de bevolking van Gaza op sociale media te staken.
Donderdag al wees B’Tselem erop dat Israël een onwettig shoot-to-kill-beleid voert tegen ongewapende demonstranten. Alleen al in december werden in Gaza acht demonstranten doodgeschoten, schrijft de organisatie. Ook wijst B’Tselem erop dat Israël voorbijgaat aan de legitieme redenen voor de demonstraties en de Israëlische verantwoordelijkheid voor de rampzalige humanitaire situatie in Gaza:
Completely ignoring the humanitarian disaster in Gaza and Israel’s responsibility for it, Israeli officials are couching the planned protest in terms of a security risk, framing the demonstrators as terrorists and referring to Gaza as a ‘combat zone’. […] Israel has the power to immediately change life in Gaza for the better, but has chosen not to do so. It has made Gaza a huge prison, yet forbids the prisoners even to protest against this, on pain of death.
Zoals The Rights Forum eerder berichtte openden Israëlische troepen vrijdag aan de grens met de Gazastrook het vuur op de Palestijnse ‘Grote Mars van Terugkeer’, waaraan volgens Israëlische media 30 duizend burgers deelnamen. Daarbij vielen 16 doden en raakten meer dan 1400 Palestijnen gewond. Ruim negenhonderd demonstranten liepen schotwonden op. Twintig van hen verkeren volgens cijfers van de VN in kritieke toestand. Aan Israëlische zijde waren geen doden of gewonden te betreuren.
Zaterdag raakten opnieuw tientallen Palestijnen gewond nadat de begrafenissen van de doden op nieuwe demonstraties waren uitgelopen en Israëlische troepen het vuur openden op betogers die stenen gooiden naar het grenshek en de Israëlische stellingen daarachter. Zondag vielen bij demonstraties langs de grens elf gewonden, negen van hen door scherpe munitie. Een van de gewonden verkeert in levensgevaar. Bij betogingen op de Westelijke Jordaanoever raakten zondag vijf Palestijnen gewond door rubberkogels en één door scherpe munitie.
In reactie op de internationale kritiek verklaarde het Israëlische leger dat alleen geschoten was op betogers die ‘expliciet geweld gebruikten tegen Israëlische troepen of probeerden in Gaza het grenshek te doorbreken’. Video’s van drie incidenten bewijzen echter het tegendeel van deze bewering.
Eén ervan toont hoe een 18-jarige demonstrant, die zich ver van het grenshek bevindt en zich daar juist verder van verwijdert, wordt gedood door een schot in de rug. Een tweede video toont een jongeman die rustig richting grens loopt en van grote afstand wordt neergeschoten. Een derde video toont een biddende man die wordt beschoten. Bovendien zette Israël vrijdag in alle vroegte de toon door een Palestijnse boer die op zijn land aan het werk was met een tankgranaat te doden.
Opmerkelijk genoeg publiceerde het Israëlische leger zaterdagmiddag een verklaring op Twitter, waarin hoog werd opgegeven van de gecontroleerde en verantwoorde wijze waarop de Palestijnen een dag eerder waren beschoten:
Nothing was carried out uncontrolled; everything was accurate and measured, and we know where every bullet landed.
Op vragen van journalisten over het precieze aantal Palestijnse doden en gewonden had de legerwoordvoerder echter geen antwoord. Zelfs het aantal afgevuurde Israëlische kogels of beschoten Palestijnen bleek onbekend. De legerverklaring bleek een losse propaganda-flodder.
Nog opmerkelijker was het feit dat het leger zich niet realiseerde dat met die verklaring verantwoording werd genomen voor het weloverwogen doden en verwonden van ongewapende burgers, ook wanneer dat aantoonbaar onnodig was, zoals in bovengenoemde video’s. Toen die betekenis tot de legertop doordrong werd de verklaring in allerijl gewist. Net als de gebeurtenissen van afgelopen vrijdag bleek de Israëlische PR ongecontroleerd, buitenproportioneel en zelf-destructief.
De Israëlische autoriteiten maakten verder bekend dat de lichamen van twee gedode Palestijnen in Israëlische handen zijn. Daarmee komt het aantal Palestijnse doden dat nog niet aan familieleden is overgedragen op 26; de 24 andere doden vielen bij de verwoestende Israëlische aanval op Gaza in 2014. Israël stelt dat het de lichamen pas vrijgeeft als Hamas bereid is de lichamen van twee Israëlische militairen die in 2014 in Gaza omkwamen vrij te geven. In Gaza bevinden zich ook twee Israëlische burgers, die in respectievelijk 2014 en 2015 het grenshek wisten te passeren. Beiden zouden psychische problemen hebben gehad.
Minister van Defensie Lieberman dreigde met nog veel zwaarder geweld als de Palestijnen hun demonstraties voortzetten. Hij stelde dat vrijdag 40 duizend betogers op de been waren en dat 90 procent van hen door Hamas betaald was om te komen demonstreren. Het Israëlische leger verklaarde dat tien van de 16 doden van vrijdag ‘leden van terreurorganisaties’ waren en publiceerde foto’s van het tiental. Volgens Hamas waren vijf van de doden lid van de gewapende vleugel van de organisatie.
In de krant Haaretz (€) rekende de Israëlische journaliste Amira Hass − kenner van de situatie in Gaza en zelf woonachtig in bezet Palestijns gebied − af met de bewering dat de betogers ‘marionetten van Hamas’ zijn, zoals Israël in het verleden steevast beweerde dat demonstranten ‘marionetten’ van andere organisaties (Fatah of de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO) waren. Hass stelt dat de Palestijnen de oude partijen en hun onderlinge verdeeldheid beu zijn en op zoek zijn naar nationale eenheid en nieuwe wegen voor verzet tegen de Israëlische overheersing. ‘De Palestijnse samenleving bruist van de initiatieven’, schrijft ze. De ‘Grote Mars van Terugkeer’ is daar een manifestatie van.
In dezelfde krant (€) maakt de Nieuw-Zeelandse Marilyn Garson, die van 2011 tot 2015 in Gaza woonde, hetzelfde punt: ‘Hamas is niet Gaza, en Gaza is niet Hamas’, schrijft zij. De demonstraties zijn een manifestatie van het verlangen van een onderdrukte bevolking naar vrijheid, stelt Garson. Zij hekelt het in Israël alom aanvaarde uitgangspunt dat bikkelharde onderdrukking van de bevolking van Gaza noodzakelijk is om een ‘normaal leven’ te garanderen:
Normal? Two million Palestinians exist behind a wall, deprived of their fundamental rights to clean water, health, work, mobility. They are held in place by a structural violence that has become Israel’s lifestyle, propped up by law, dehumanizing rhetoric, politics and arms.
Journalist Gideon Levy bekritiseert in Haaretz (€) dezelfde ‘pathologische onverschilligheid en zelfgenoegzaamheid’ van de Israëli’s. Komisch dieptepunt van het bloedbad van vrijdag was het moment dat het Israëlische leger bekendmaakte dat twee Palestijnen met een wapen het grenshek waren genaderd en een schot hadden gelost, schrijft hij. De ‘terroristen’ werden direct gedood. Op dat moment waren al twaalf ongewapende demonstranten doodgeschoten, stelt hij, maar in het televisienieuws van Channel 10 was de ‘terroristische’ aanval van het duo ’s avonds de headline.
Palestijnse levens doen er in Israël niet toe, schrijft Levy. Palestijnen zijn voor Israëli’s minder waard dan een mug:
The killing of Palestinians is accepted in Israel more lightly than the killing of mosquitoes. There’s nothing cheaper in Israel than Palestinian blood.
