Met vrijwel alle stemmen geteld is het zo goed als zeker dat Benjamin Netanyahu opnieuw premier van Israël wordt. Kolonistenleiders jubelen bij het vooruitzicht van een nog weer rechtser kabinet. Een Palestijnse staat en vrede zijn verder weg dan ooit.
De Israëlische kiezer heeft gesproken en zijn boodschap is duidelijk: ja tegen een nieuw kabinet-Netanyahu, met een nog nationalistischer en religieuzer karakter dan het vorige, en nee tegen vrede en de stichting van een Palestijnse staat. De verkiezingsuitslag kan worden beschouwd als de definitieve ondergang van de tweestatenoplossing, de lang gekoesterde formule voor vrede tussen Israëli’s en Palestijnen.
Met 97,5 procent van de stemmen geteld staan zowel Netanyahu’s Likud-partij als de politieke alliantie Kahol Lavan (‘Blauw en Wit’) van voormalig legerleider Benny Gantz op 35 zetels. Likud heeft een voorsprong van zo’n 14 duizend stemmen, maar belangrijker is dat de rechtse partijen gezamenlijk een beslissende voorsprong hebben op de middenpartijen en de enkele partij (Meretz) die als links te kwalificeren is: 65 tegen 55 zetels. De definitieve uitslag wordt donderdag verwacht, als alle stemmen van diplomaten en militairen geteld zijn, maar niets lijkt een kabinet-Netanyahu van nationalistische en religieuze partijen in de weg te staan.
De uitslag leidde tot vreugde bij organisaties van kolonisten in de illegale Israëlische kolonies (‘nederzettingen’) op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem. De koepel van bestuurlijke nederzettingenraden sprak vanochtend van ‘de dood van het tijdperk van de Palestijnse staat’, schrijft The Times of Israel.
De koepelorganisatie herinnerde Netanyahu aan zijn aankondiging, eerder deze week, dat hij een begin zal maken met de annexatie van de kolonies zodra hij herkozen wordt. Netanyahu noemde een Palestijnse staat een ‘bedreiging voor het bestaan van Israël’, en kondigde een voortgaande militaire bezetting van de niet-geannexeerde gebieden aan. Van politieke tegenwind heeft Netanyahu weinig te vrezen: slechts veertien van de nu gekozen 120 parlementsleden zijn voorstander van de tweestatenoplossing, schreven de Israëlische kranten vandaag.
Een ander dramatisch gegeven is de historisch lage opkomst van de Palestijnse Israëli’s, die ruim twintig procent van de bevolking vormen. Slechts de helft van hen ging naar de stembus, tegen 63,5 procent bij de verkiezingen van 2015. Mede daardoor viel de algemene opkomst lager uit dan in 2015: 67,9 tegen zeventig procent.
In een scherpe analyse (€) noemt Haaretz-correspondente Noa Landau de systematische ophitsing van Netanyahu en zijn strijdmakkers de voornaamste oorzaak van de lage opkomst. Netanyahu beschuldigde zijn rivaal Gantz van het streven naar een meerderheid met behulp van de Palestijnse stem, terwijl ‘de Palestijnse Israëli’s al 22 staten hebben die ons omringen’. Ook verklaarde hij dat de Palestijnse partijen die aan de verkiezingen deelnamen ‘het terrorisme steunen’.
Gantz en de zijnen deden niets tegen ‘Netanyahu’s racistische campagne’, schrijft Landau. Erger, ze deden hun best aan te tonen dat ze helemaal niet uit waren op het omarmen van de Palestijnse kiezers. De Palestijnse Israëli’s doen er niet toe, was ook hun boodschap.
Bovendien installeerden Likud-activisten woensdagochtend circa 1300 filmcamera’s in stembureaus in Palestijnse plaatsen, in een opzichtige poging Palestijnse kiezers te intimideren. Het maken van filmopnamen in stembureaus is wettelijk verboden, en in de loop van de dag werden de camera’s verwijderd.
Landau noemt de lage opkomst van de Palestijnse Israëli’s ‘een ondermijning van het complete democratische systeem’. Ze wijst ook op meer structurele oorzaken, zoals de voortdurende ophitsing in het parlement, waardoor Palestijnse Israëli’s de afgelopen jaren ‘vervreemd raakten en tot wanhoop werden gedreven’. Het aannemen van de beruchte natiestaat-wet door het parlement in juli 2018 vormde in dat opzicht een dieptepunt, aldus Landau.
Het uiteenvallen van de Gezamenlijke Lijst, de coalitie van vier Palestijns-Israëlische partijen die in 2015 dertien zetels behaalde, was een laatste factor in de ontheemding van de Palestijnse kiezer. De lijst vormde een duidelijk referentiepunt en bood de Palestijnen de hoop dat zij enige invloed op de Israëlische politiek konden hebben, schrijft Landau.
De geboren opportunist Netanyahu kan vrijwel zeker zijn vierde opeenvolgende kabinet formeren en komende zomer David Ben-Gurion passeren als langstzittende premier van het land. Het feit dat hem in drie fraudezaken strafrechtelijke vervolging boven het hoofd hangt vormde voor de Israëlische kiezer geen beletsel hem opnieuw op het schild te hijsen.
Dat kan niet anders dan uitermate zorgelijk worden genoemd, in de eerste plaats voor de Palestijnen en in de tweede plaats voor iedereen die streeft naar een rechtvaardige vrede tussen Israëli’s en Palestijnen. Die vrede lijkt verder weg dan ooit.
Alleen de Amerikaanse president Trump ziet de toekomst positief in. Op zijn bekende onnavolgbare wijze karakteriseerde hij de overwinning van ‘mijn vriend en goede bondgenoot’ Netanyahu als ‘een vergroting van de kans op vrede’ en het welslagen van het Amerikaanse vredesplan. Wanneer dat plan openbaar wordt gemaakt is nog altijd onduidelijk. Dat zou snel na de verkiezingen gebeuren, maar eerder deze week lieten bronnen in het Witte Huis weten dat publicatie opnieuw is uitgesteld, tot half juni.
