Onderzoek door de New York Times werpt licht op het vredesplan dat de regering-Trump voor de Palestijnen in petto heeft. De tweestatenoplossing blijkt daarin vervangen door het Israëlische ‘bantoestan-scenario’.
Een bezoek van de Palestijnse president Mahmud Abbas aan Saudi-Arabië blijkt bedoeld te zijn geweest om hem het Amerikaanse vredesplan door de strot te duwen. Dat plan, nog niet officieel bekendgemaakt maar beschreven door The New York Times, lijkt in niets op de door de wereld nagestreefde tweestatenoplossing, maar in alles op het door Israël gewenste ‘bantoestan-scenario’. De Palestijnen wacht een toekomst in ‘thuislanden’.
Begin november werd Mahmud Abbas, president van de Palestijnse Autoriteit (PA), naar de Saudische hoofdstad Riyadh ontboden door Muhammad bin Salman, kroonprins en feitelijk machthebber van Saudi-Arabië. Aanvankelijk werd dat verplichte bezoek in verband gebracht met een bezoek dat vertegenwoordigers van Hamas aflegden aan de Iraanse hoofdstad Teheran. Iran wordt door Saudi-Arabië beschouwd als aartsvijand. Verwacht werd dat Abbas orders in ontvangst zou nemen die moesten leiden tot een blijvend isolement van Hamas.
Half november werd echter door diverse media bericht dat Abbas’ bezoek aan Riyadh een ultieme tocht naar Canossa is geweest. Inderdaad kreeg hij de instructie om Hamas op afstand te plaatsen, maar bovendien kreeg hij van Bin Salman de contouren van het aanstaande Amerikaanse vredesplan te horen – de outline voor vrede tussen Palestijnen en Israëli’s. Dat was nog niet alles: naar verluidt heeft Abbas twee maanden de tijd gekregen om er zijn handtekening onder te zetten, of anders plaats te maken voor een welwillender president.
Kort voordat Abbas zijn opwachting maakte bij Bin Salman bezocht Jared Kushner Riyadh. Kushner, schoonzoon en adviseur van de Amerikaanse president Trump, heeft de leiding over het Amerikaanse team dat het vredesplan ontwerpt. Kushner en Bin Salman zijn dertigers en naar verluidt soulmates, van wie duidelijk is geworden dat zij de ambitie hebben om nieuwe realiteiten te scheppen in het Midden-Oosten.
Centraal in de nieuwe orde die zij voor ogen hebben staat de samenwerking tussen de Verenigde Staten (VS), Saudi-Arabië en Israël, aangevuld met onder meer de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). De vijand is Iran, met partners als Qatar en proxies als het Libanese Hizbullah in zijn kielzog.
De strijd tussen die blokken is inmiddels langs diverse fronten zichtbaar geworden. Zo is door een aantal Arabische landen getracht Qatar in een isolement te dwingen, en probeerde Bin Salman tevergeefs de Libanese premier Hariri af te zetten om daarmee Hizbullah te isoleren. Trump van zijn kant trok zich terug uit de VN-organisatie UNESCO als zijnde ‘anti-Israël’, en maakte zich op om het nucleaire akkoord met Iran op te zeggen; het is nu aan het Congres om te bepalen of de VS dat verdrag naleeft of in de huidige vorm opzegt.
Het slechte nieuws voor de Palestijnen is dat zij in deze nieuwe orde tot bijzaak zijn gedegradeerd. Onder het huidige gesternte krijgen zij een – in de woorden van Trump – ultimate deal opgelegd die afkomstig is van de Israëlische tekentafels. Vermoedelijk hebben we afgelopen week – met de Amerikaanse erkenning van Jeruzalem als hoofdstad van Israël – de eerste contour van die deal gezien.
Inmiddels is veel bekend geworden over hetgeen Mahmud Abbas begin november in Riyadh kreeg meegedeeld. Een week geleden publiceerde The New York Times een artikel met een groot aantal details, ontleend aan goed-geïnformeerde bronnen. De VS en Saudi-Arabië hebben de door de Times gepubliceerde details overigens ontkend.
Volgens de bronnen van de Times bestaat de Palestijnse ‘staat’ in de ultimate deal uit een aantal niet op elkaar aangesloten gebieden op de Westelijke Jordaanoever, plus Gaza – gebieden waarover de Palestijnen een ‘gelimiteerde soevereiniteit’ krijgen. Oost-Jeruzalem wordt Israëlisch, en verreweg de meeste illegale Israëlische kolonies (‘nederzettingen’) in bezet Palestina blijven bestaan. Het recht van terugkeer van de verdreven en gevluchte Palestijnen wordt hen definitief ontzegd.
Volgens de Times zijn – in samenhang met de toezegging van Oost-Jeruzalem aan de Israëli’s – ook suggesties gedaan voor de locatie van een nieuwe Palestijnse hoofdstad. Die zou gevestigd kunnen worden in het Palestijnse stadje Abu Dis. Dat ligt op een steenworp afstand van Oost-Jeruzalem, maar wordt er door de Afscheidingsmuur van gescheiden.
Dit ‘vredesplan’ lijkt in niets op de tweestatenoplossing die door de Israëli’s en Palestijnen onder de Oslo-akkoorden werd overeengekomen. De deal die Trump volgens de Times gaat presenteren staat bekend als het ‘bantoestan-scenario’ – een verwijzing naar de versnipperde ‘thuislanden’ voor de zwarte bevolking onder het Zuid-Afrikaanse Apartheidsbewind. Dat scenario weerspiegelt de door Israël gewenste ‘oplossing van het Palestijnse probleem’.
Heeft een dergelijk vredesplan kans van slagen? Die vraag is overbodig. De Palestijnen zijn er niet in gekend, en zullen het gegarandeerd afwijzen. Evenmin is het gebaseerd op de internationaalrechtelijke criteria die door de wereldgemeenschap worden gehanteerd. Dergelijke criteria doen er voor Israël en zijn bondgenoten niet toe. Voor hen draait alles om het creëren van voldongen feiten, van facts on the ground, een proces waarbij alleen het recht van de sterkste geldt. Die strategie heeft altijd gewerkt.
De resterende vraag is in hoeverre de door de Times gepubliceerde outline overeenkomt met het nog niet gepresenteerde Amerikaanse plan. De tegenvraag is op grond waarvan nog op iets anders kan worden gerekend. De erkenning van Jeruzalem, afgelopen week door president Trump, lijkt voor de Palestijnen een voorbode voor nog aanzienlijk groter onheil. Als niemand ingrijpt, overkomt het hen gewoon.
