De PA heeft nooit de beloofde onafhankelijkheid kunnen leveren. Nu keert ze zich met geweld tegen Palestijnen die zich verzetten tegen de Israëlische bezetting. Hiermee verspeelt de PA het laatste restje vertrouwen onder de bevolking.
Al vele jaren klinkt onder Palestijnen het verwijt dat de Palestijnse Autoriteit (PA) deel is gaan uitmaken van de Israëlische bezetting van de Westelijke Jordaanoever. Met de inzet van zijn troepen tegen Palestijnse verzetsgroepen in de stad Jenin maakt de PA duidelijk dat dit verwijt terecht is.
Op 5 december stuurde de PA zijn ‘veiligheidstroepen’ naar Jenin om daar naar eigen zeggen ‘outlaws’ te bevechten. Met dat begrip wordt gedoeld op de zogenoemde Jenin Brigades. Dat is een verzamelnaam voor gewapende strijders van Hamas, de Palestijnse Islamitische Jihad (PIJ) en Fatah die de Israëlische bezetter bevechten.
De agressie van de PA Security Forces (PASF) richt zich met name op het Jenin Camp, het in de stad gelegen vluchtelingenkamp, dat onderdak biedt aan circa 15 duizend Palestijnen. Sinds een maand is de toevoer van elektriciteit en water afgesloten, en wordt het kamp belegerd. Tegen de bewoners wordt grof geweld gebruikt. Intussen zijn ten minste 14 doden gemeld, onder wie zes leden van de PASF.
Onder de doden zijn een vader en zoon, die door een sluipschutter werden beschoten toen zij het dak van hun huis betraden, naar verluidt om een watertank te inspecteren. Op 28 december werd de 21-jarige journaliste Shatha al-Sabbagh doodgeschoten omdat zij de Palestijnse belegering documenteerde op sociale media. Intussen houdt het geweld al vijf weken aan.
De Palestijnse Autoriteit is een product van de Oslo-akkoorden (1993-1995), opgericht om stapsgewijs het gezag over te nemen over de bezette Palestijnse gebieden, waaruit Israël zich in 1999 zou hebben teruggetrokken. Zo zou de ‘tweestatenoplossing’ tot stand komen, met een onafhankelijk Palestina naast Israël.
Dertig jaar later is daar niets van terecht gekomen. De beloofde onafhankelijkheid is niet gerealiseerd en zelfs verder weg dan ooit. ‘Oslo’ zou destijds de oplossing vormen voor 26 jaar Israëlische bezetting (sinds 1967). Nu duurt die 58 jaar en staat annexatie voor de deur. Het aantal Israëlische kolonisten in illegale Israëlische nederzettingen is sinds ‘Oslo’ verdrievoudigd tot circa 800 duizend.
Het is dus niet verwonderlijk dat de PA de afgelopen twee decennia zijn legitimiteit heeft verspeeld. Steeds vaker trad ze op als agent van de Israëlische bezetter. Palestijnse dissidenten werden opgepakt of zelfs gedood, terwijl kritische media werden gemuilkorfd. Op 1 januari verbood de PA de populaire zender Al-Jazeera nog langer actief te zijn op de Westelijke Jordaanoever, als ‘straf’ voor de berichtgeving over de aanval op Jenin. Eerder sloot Israël de kantoren van Al-Jazeera in bezet Oost-Jeruzalem.
Vooral het feit dat de PA haar eigen bevolking nooit heeft weten te beschermen tegen het dagelijkse Israëlische geweld heeft geleid tot massale afkeer. Opiniepeilingen wijzen op een chronisch gebrek aan vertrouwen: zo wil negentig procent van de Palestijnen op de Westoever dat president Mahmud Abbas zijn biezen pakt. De actie in Jenin zal de onvrede alleen maar verder aanjagen.
Het is deze ontwikkeling die nu een dieptepunt bereikt. Volgens analisten tracht de PA hiermee zijn relevantie te behouden – niet alleen op de Westoever, maar ook ten aanzien van het toekomstige bestuur van de Gazastrook. Daar zou het dan de positie van rivaal Hamas willen innemen nadat die organisatie door Israël van de kaart is geveegd.
Met ‘relevantie’ wordt in dit geval de betrouwbaarheid van de PA in de ogen van Israël en de VS bedoeld. Het heeft er alle schijn van dat de PA in Jenin ‘eindexamen doet’ voor zijn voortbestaan, naar eigen zeggen om de strijd voor Palestijnse onafhankelijkheid levend te houden. Analisten voorspellen echter dat de PA het pad effent voor zijn eigen ondergang.
Intussen maakt Israël zich op voor annexatie van (het grootste deel van) de Westoever, die naar verluidt zijn beslag krijgt na het aantreden van Donald Trump als president van de VS. In Israëlische ogen heeft de PA na decennia van bewezen diensten zijn relevantie zo goed als verloren. In dat licht is de actie in Jenin een laatste stuiptrekking.
Het lijkt er sterk op dat vooral de Amerikanen hebben aangedrongen op het geweld van de PA tegen gewapende groepen zoals de Jenin Brigades. Maar de samenwerking hapert. Volgens berichtgeving van Middle East Eye beklaagde de PA zich in december bij de VS over nalatigheid bij het financieren van munitie en pantservoertuigen. Het zou gaan om een bedrag van 660 miljoen euro voor een periode van vier jaar (ter vergelijking: de VS gaven Israël afgelopen jaar circa dertig miljard aan militaire steun).
Naar verluidt hebben de Amerikanen hun ‘tevredenheid’ geuit over de inzet van de PA, en de financiering toegezegd. In december is Israël hiervoor om instemming gevraagd – dat land blijkt een vetorecht te hebben over de Amerikaanse ‘veiligheidssamenwerking’ met de PA. Die instemming is er nog niet, en de vraag is of de uitgaande regering-Biden die nog kan afdwingen.
Bovendien wordt verwacht dat Trump een streep zal zetten door de Amerikaanse steun. Niet alleen zal hij de Israëlische annexatie van de Westoever steunen, tijdens zijn vorige termijn als president zette hij de contacten met de PA al op een laag pitje. In dit licht bezien lijkt de strijd van de PA in Jenin op een geregisseerde uitputtingsslag tussen de Palestijnen onderling, die moet bijdragen aan het volgende hoofdstuk van Israëlische onderdrukking.
