Waar staat DENK precies als het gaat om de genocide in Gaza, de Israëlische bezetting van Palestina en het internationaal recht? The Rights Forum analyseerde het stemgedrag, de moties en het verkiezingsprogramma van de partij.
Ja. DENK behoort samen met de SP en de Partij voor de Dieren (PvdD) tot de meest uitgesproken partijen in de Tweede Kamer als het gaat om de illegale bezetting van Palestina en de erkenning van de genocide in Gaza. DENK wijdt het eerste hoofdstuk in haar verkiezingsprogramma volledig aan Palestina. Dit hoofdstuk heeft de titel ‘Vrij Palestina’ met als ondertitel ‘Wij zijn pas vrij, als de Palestijnen ook vrij zijn’.
In haar verkiezingsprogramma schrijft DENK dat ‘rechtvaardigheid voor de Palestijnen [haar] kernstrijd is’. DENK maakt duidelijk dat de huidige genocide een doorwerking is van hetzelfde Israëlische koloniale beleid dat in 1948 resulteerde in de Nakba en de daaropvolgende decennia van verdrijving en onderdrukking. De partij ziet het als een verplichting zich ‘onvermoeibaar in te zetten om de genocide te stoppen’, en wil er ‘alles aan doen [om] Nederlandse medeplichtigheid aan deze genocide te stoppen’.
Deze stelligheid wordt consequent doorgezet in haar bijdragen in het debat, in haar stemgedrag en in de moties die zij (mede-) indient. Partijleider Stephan van Baarle in debat in augustus dit jaar: ‘Er wordt genocide in Gaza gepleegd. Palestijnen worden door Israël uitgemoord en uitgehongerd’.
DENK was een van de eerste partijen die een motie naar de Kamer bracht over de genocide en heeft hier meerdere over ingediend. Ook stemt de partij voor elke motie die vraagt om erkenning en/of maatregelen die tegen de genocide genomen moeten worden.
Zoals een in november 2024, die de regering verzoekt het standpunt in te nemen dat er een genocide plaatsvindt in Gaza. En een ander in mei 2024, over dat Nederland zich moet aansluiten (interveniëren) bij Zuid-Afrika in de genocidezaak tegen Israël. DENK diende in september 2025 een motie in met het verzoek of deze beslissing tot interventie voor het verkiezingsreces genomen kon worden. Deze motie haalde het niet.
Welke politieke partijen zetten zich in om de genocide in Gaza te stoppen? Welke zijn voor een wapenembargo tegen Israël? En welke erkennen Palestina? Ga naar www.gazakieswijzer.nl om meer te weten te komen over de Palestina/Israël-standpunten van zestien partijen.
Ja. DENK pleit voor een volledig en permanent wapenembargo tegen Israël. De partij is heel duidelijk: Nederland kan niet militair samenwerken met een land dat genocide pleegt.
Hoe zo’n volledig en permanent wapenembargo tegen Israël eruit moet zien, staat in het verkiezingsprogramma van DENK. Nederland moet alle vormen van militaire samenwerking met Israël stoppen: het militaire verdrag – dat al twee jaar ter beoordeling ligt bij de Eerste Kamer – tussen Nederland en Israël wordt verscheurd en Nederland mag geen inlichtingen meer delen met Israël. Daarnaast mag Nederland geen (onderdelen voor) wapens meer leveren aan Israël, en wordt wapeninkoop vanuit Israël volledig stopgezet. Bestaande contracten moeten ook worden opgezegd. DENK wil dat het Israëlische leger als bezettingsleger wordt gecategoriseerd en dat al het personeel daarvan een inreisverbod krijgt.
DENK diende in oktober 2023 al een motie in over het opschorten van alle militaire samenwerking en wapenhandel met Israël. Sindsdien heeft de partij hier meer dan twintig moties over (mede-)ingediend. De meeste hiervan doelen op een algeheel en permanent embargo (bijvoorbeeld in maart 2024, in september 2024, in juni 2025 en in september 2025). DENK maakt hiermee duidelijk dat een wapenembargo niet enkel een maatregelen is om de genocide in Gaza te stoppen, maar gericht tegen de bezetting in zijn geheel.
DENK heeft het staken van militaire samenwerking en wapenhandel ook op andere manieren geprobeerd af te dwingen. Zo wilde de partij dat de staat niet in cassatie zou gaan tegen het rechterlijke bevel om de levering van onderdelen voor F-35 gevechtsvliegtuigen te stoppen, en wilde ze dat Nederland zou afzien van deze levering ongeacht de uiteindelijke uitspraak van de Hoge Raad. De partij pleit voor een boycot van Israëlische defensiebedrijven en een verbod op handel in offensieve en defensieve wapens met Israël, en wil dat alle NAVO-landen stoppen met het aankopen van defensiemateriaal van Israël.
Ja. DENK pleit voor een totaal en permanent economisch embargo tegen Israël, inclusief de illegale nederzettingen en met uitzondering van humanitaire hulp voor Palestijnen. Ook hier is DENK duidelijk in haar standpunt: Nederland kan geen economische relaties aangaan met een staat die op dergelijk ernstige wijze het internationaal recht schendt, en Nederland mag niet (economisch) bijdragen aan de instandhouding van de illegale bezetting van Palestina.
In het verkiezingsprogramma licht DENK dit verder toe. De oorlogsmisdaden die Israël pleegt moeten worden beantwoord ‘met de zwaarst mogelijke sancties’, stelt de partij in het verkiezingsprogramma Dit impliceert BDS (Boycots, Desinvesteringen, en Sancties) als nationaal beleid tegenover Israël. Nederland moet een totaal handelsembargo instellen en alle verdere economische samenwerking moet stoppen. Het EU-Israël-Associatieakkoord, dat Israël handelsvoordelen geeft, moet worden opgezegd, evenals verdere nationale of Europese handel-bevorderende afspraken. Daarnaast wil DENK dat Israëlische bedrijven en organisaties uitgesloten worden van aanbestedingen bij de Nederlandse overheid, en wordt van pensioenfondsen verwacht dat zij hun beleggingen in Israëlische bedrijven beëindigden.
Ook op dit vlak heeft DENK tientallen moties ingediend. Deze richten zich voornamelijk op een volledig handelsembargo (zoals deze en deze) of een totaal economisch embargo (zie deze en deze).
De partij wil ook de afdeling economie en handel van de Nederlandse ambassade in Tel Aviv sluiten en heeft meerdere moties ingediend om het ontmoedigingsbeleid (waarbij Nederlandse bedrijven worden ontmoedigd handel te drijven met de illegale nederzettingen) om te zetten naar een verhinderingsbeleid . In het verkiezingsprogramma schrijft DENK dat zij handel met de illegale nederzettingen strafbaar wil stellen.
Toen het kabinet afgelopen september plotseling besloot om toch een importverbod voor producten uit de illegale nederzettingen in te gaan stellen, diende DENK een motie in om deze voor het einde van het jaar te formaliseren. Daarnaast wil DENK gericht onderzoek naar welke Nederlandse organisaties financieel profiteren van de illegale bezetting van Palestina.
Ja. DENK zet zich in haar verkiezingsprogramma en door middel van moties proactief in voor de naleving en handhaving van het internationaal recht ter bescherming van de Palestijnen en van Palestina. Mensenrechten en de niet selectieve toepassing daarvan staan voorop.
In het verkiezingsprogramma staat dat ‘de verantwoordelijken voor de misdaden tegen de Palestijnen verantwoordelijkheid [moeten] afleggen en bestraft [moeten] worden’. DENK wil een einde aan Israëls straffeloosheid en vertrouwt hierbij op de instrumenten van het internationaal recht. Zo wil DENK een Israël-tribunaal opzetten gehuisvest in Nederland om Israëlische en internationale bewindslieden te berechten voor mogelijke medeplichtigheid aan internationale misdrijven en ‘voor de vervolging van Israëlische oorlogsmisdadigers’. Over dit onderwerp heeft DENK ook moties ingediend, bijvoorbeeld een in december 2023.
Nederland moet zich daarnaast inzetten voor de volledige ontmanteling van de illegale Israëlische nederzettingen en overgaan tot erkenning van Palestina. Ook hier heeft DENK meerdere moties over ingediend of gesteund. Het Palestijnse recht op zelfbeschikking staat bij de partij centraal. DENK wil dat de regering dit actief uitdraagt en in alle EU-Raden consequent aan de orde stelt.
DENK heeft tientallen moties ingediend die doelen op bevordering van de internationale rechtsorde. Enkele voorbeelden: de regering moet onderkennen dat zij een plicht heeft onder het internationaal recht om Israëlische annexatie van Palestijns gebied ongedaan te maken; de regering moet het advies van het Internationaal Gerechtshof handhaven en meer maatregelen nemen tegen Israëls annexatiebeleid; Nederland moet het arrestatiebevel tegen Israëlisch premier Benjamin Netanyahu naleven; en de regering moet erkennen dat Israël zich schuldig maakt aan oorlogsmisdaden.
DENK is de enige partij die aandacht wijdt aan herstel voor de ‘gelede schade door de lokale Palestijnen inwoners en hun nazaten’, in lijn met internationale mensenrechtenverdragen. Zij wil dat al het illegaal bezette land teruggegeven wordt aan ‘de rechtmatige eigenaren: de Palestijnen’. Hiermee lijkt de partij niet alleen te verwijzen naar de relatief recente kolonisatie in Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever, maar ook naar afgepakt Palestijns land binnen de internationale erkende grenzen van Israël.
De partij zet zich in voor het recht op terugkeer van Palestijnen naar hun oorspronkelijke woonplaatsen binnen wat nu Israël is. Zij ziet Israël als ‘koloniale entiteit’ met een ‘rovend regime’ waarvoor geen plaats is binnen een op internationale recht gestoelde wereld. Het wil dat Nederland excuses aanbiedt aan de Palestijnen voor de steun die het in 1947 in de VN gaf aan de oprichting van de staat Israël.
Ja, heel expliciet. In het verkiezingsprogramma stelt DENK Israëlische inmenging in de Nederlandse samenleving aan de kaak: ‘Wij stoppen de Israëlische inmenging in de politiek en in de samenleving. De schadelijke activiteiten van lobbyorganisaties van de Israëlische regering en van organisaties die Israëlische oorlogsmisdaden goedpraten, zoals het CIDI, worden een halt toegeroepen’.
DENK is uitgesproken over het gevaar van de onevenredige invloed die Israëlische politieke belangen en lobbyorganisaties hebben op het Nederlandse beleid ten aanzien van Israël. De partij heeft meerdere moties ingediend die deze invloed aankaarten, zoals over intimidatie door Israëlische actoren in Nederland en over het openbaren van geldstromen van Israëlische lobbyorganisaties.
Deze lobby speelde een grote rol in de uiteindelijke beslissing van het Nederlandse kabinet om bijdragen aan UNRWA, de VN-organisatie waarvan miljoenen Palestijnen afhankelijk zijn, af te bouwen. DENK verzette zich hier fel tegen en diende meerdere moties in om de beslissing terug te draaien, zoals in maart 2024 en in juni 2025.
Daarnaast zet DENK zich in voor het niet handhaven van de IHRA-definitie van antisemitisme, die in feite kritiek aan de staat Israël gelijkstelt aan antisemitisme, en verzette de partij zich tegen de eventuele verhuizing van de Nederlandse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem.
DENK erkent Israël niet als staat maar als ‘koloniale entiteit die zonder instemming van de lokale bevolking is gesticht’, aldus het verkiezingsprogramma. De partij verwijst alleen naar Israël tussen aanhalingstekens als protest tegen de status van Israël als staat.
DENK vindt dat Israël de tweestatenoplossing onmogelijk heeft gemaakt door jarenlang beleid van onderdrukking, etnische zuivering en apartheid tegenover de Palestijnen. De partij pleit voor een eenstaatoplossing, als garantie voor de waarborging voor de rechten van Palestijnen: ‘één onverdeeld Palestina, met gelijke rechten voor iedereen’.
Dus niet alleen de illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever moeten worden ontmanteld, Israël als staat moet worden opgeheven. Er moet één staat komen ‘waar joden, christenen en moslims als gelijkwaardige burgers kunnen leven’, staat in het programma. ‘Die onverdeelde, democratische, pluriforme staat heet Palestina.’
Voor DENK impliceert dit ook de verwijdering van Israël uit de Verenigde Naties (VN) en het erkennen van zionisme als een ‘extremistische en racistische ideologie’. De partij wil het Israëlische leger als terroristische organisatie bestempelen.
