Wereldwijd is met verontwaardiging gereageerd op de Israëlische activiteiten in bezet Oost-Jeruzalem. Zowel de dreigende huisuitzettingen van Palestijnen als het politiegeweld tegen Palestijnse demonstranten en gelovigen werden scherp veroordeeld.
Een groot aantal regeringen en internationale organisaties heeft de afgelopen dagen bezorgd en verontwaardigd gereageerd op de ontwikkelingen in bezet Oost-Jeruzalem. De dreigende huisuitzettingen in de wijk Sheikh Jarrah en het geweld van Israëlische veiligheidsdiensten tegen Palestijnse demonstranten en tegen Palestijnse gelovigen in de Al-Aqsa-moskee kregen van veel kanten harde kritiek. Met name de Amerikaanse regering en de Europese Unie hielden het echter bij het uiten van ‘bezorgdheid’ en een oproep aan ‘alle partijen’ om de rust te bewaren, en lieten een daadkrachtige terechtwijzing van Israël achterwege. De Nederlandse regering heeft nog niet gereageerd.
In een toespraak die op televisie werd uitgezonden hield de Palestijnse president Mahmud Abbas de Israëlische regering verantwoordelijk voor de ‘gevaarlijke ontwikkelingen en zondige aanslagen die plaatsvinden in de Heilige Stad, en de gevolgen daarvan’. Abbas riep de internationale gemeenschap op haar verantwoordelijkheid te nemen om het Israëlische geweld een halt toe te roepen en de Palestijnse bevolking te beschermen. De president zei verder dat hij de ambassadeur van de staat Palestina bij de Verenigde Naties had verzocht een spoedzitting van de Veiligheidsraad aan te vragen om de situatie in Oost-Jeruzalem te bespreken. Die zitting zal vandaag plaatsvinden.
Khaled Meshaal, het hoofd van het diasporabureau van Hamas, omschreef de huisuitzettingen van Palestijnse families in Sheikh Jarrah in Oost-Jeruzalem door de Israëlische autoriteiten als ‘etnische zuivering’. De Hamasleider zei verder dat Jeruzalem zich nooit zou overgeven aan de ‘zionistische indringers’. Vanuit Gaza zijn er de afgelopen dagen meermalen raketten afgevuurd op Israël, als reactie op de onrust in Sheikh Jarrah en andere delen van Oost-Jeruzalem. De raketten werden grotendeels onderschept door het Israëlische luchtafweersysteem Iron Dome, of kwamen in open gebied in Israël of Gaza terecht. Daarbij vielen tot maandag geen gewonden. Maandagavond is de zaak echter verder geëscaleerd. Aan Palestijnse zijde zijn op het moment van schrijven tenminste negen doden gevallen als gevolg van Israëlische bombardementen. Aan Israëlische zijde is een lichtgewonde gemeld in Sderot.
Het Hoge Commissariaat voor de Mensenrechten van de VN riep Israël al op 7 mei op de huisuitzettingen in Sheikh Jarrah en andere delen van bezet Oost-Jeruzalem direct te staken. Woordvoerder Rupert Colville benadrukte dat de uitzettingen een schending vormen van de mensenrechten van de Palestijnse bewoners en van het internationaal humanitair recht. Onder dat recht is het een bezettende mogendheid strikt verboden privébezit in beslag te nemen en de eigen bevolking in het gebied te huisvesten. Dat laatste zou kunnen neerkomen op een oorlogsmisdaad, aldus de VN:
The transfer of parts of an occupying Power’s civilian population into the territory that it occupies is prohibited under international humanitarian law and may amount to a war crime.
De woordvoerder benadrukte verder dat Israël zijn eigen wetgeving niet op bezet gebied mag toepassen. De wetten die Israël gebruikt om Palestijnse inwoners van Oost-Jeruzalem uit hun woningen te zetten worden bovendien op ‘inherent discriminerende wijze’ door Israël toegepast, aldus Colville. Zoals wij eerder vandaag beschreven biedt die wetgeving Joden de mogelijkheid om in bezet gebied land en onroerend goed op te eisen dat voor 1948 Joods bezit was, maar de (nakomelingen van de) onvergelijkbaar veel hogere aantallen Palestijnen die rond 1948 al hun bezittingen in wat nu Israël is verloren niet.
De EU sprak bij monde van woordvoerder Peter Stano haar zorgen uit over de situatie in Sheikh Jarrah en andere buurten in Oost-Jeruzalem. Net als Colville benadrukte Stano dat de huisuitzettingen een schending van het internationaal recht zijn, waarmee olie op het vuur van de bestaande ‘spanningen’ wordt gegooid. De spanningen en het geweld hebben een ‘gevaarlijk’ niveau bereikt, aldus Stano, die ‘alle partijen’ opriep ‘terughoudendheid en verantwoordelijkheid’ te betrachten: ‘Geweld en opruiing zijn onaanvaardbaar en de daders van alle kanten moeten ter verantwoording worden geroepen.’
Het is de bekende bezwerende taal van de EU, die ook nu weer pleit voor het door de betrokken partijen ‘respecteren’ van een onrechtvaardige en licht ontvlambare status quo. Gezien de prominente rol van de Israëlische veiligheidsdiensten in het oplaaien van het geweld, zoals ook in ons artikel van eerder vandaag beschreven, was bovendien een expliciete harde veroordeling daarvan meer dan op haar plaats geweest. Zowel het hardhandige optreden van de veiligheidsdiensten tegen vreedzame demonstraties tegen de huisuitzettingen als hun gewelddadige optreden in en rond de Al-Aqsa-moskee was buitensporig en onverantwoordelijk.
De verklaring van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken over de situatie in Oost-Jeruzalem heeft geleid tot stevige kritiek van Palestijnse activisten. Washington uitte in de verklaring zijn ‘bezorgdheid’ over de Israëlische pogingen om Palestijnen uit hun huizen te zetten, zonder daarbij de kolonisering van Palestijns gebied daadwerkelijk te veroordelen. Verder riep het ministerie ‘beide kanten op om daadkrachtig leiderschap te tonen’ om het geweld te sussen. Ned Price, een woordvoerder van het ministerie, zei dat het ‘absoluut cruciaal [is] dat alle partijen zich terughoudend opstellen en zich onthouden van provocerende acties en retoriek’.
Jinan Deena, coördinator van de Arab American Anti-Discrimination Committee (ADC), stelt dat de verklaring van de Amerikaanse regering neerkomt op het ‘schaamteloos uit de wind houden’ van Israëlische misstanden. ‘Door dit te bestempelen als “confrontaties” wordt het narratief opzettelijk veranderd van apartheid naar een verhaal waarin “beide kanten” blaam treft’, aldus Deena. In de verklaring van de Amerikaanse regering werd het kolonistengeweld van de afgelopen dagen zelfs beschreven als een directe reactie op Palestijns geweld tegen Israëlische militairen, en werd over het gewelddadige optreden van Israëlische politiemensen en militairen met geen woord gerept.
Een groot aantal prominente Amerikaanse politici uitte wel stevige kritiek op het Israëlische geweld in Sheikh Jarrah en in de Oude Stad van Jeruzalem. Bernie Sanders, Democratisch senator en voormalig presidentskandidaat, riep in een tweet de Amerikaanse regering op zich uit te spreken tegen ‘het geweld van aan de [Israëlische] regering gelieerde Israëlische extremisten in Oost-Jeruzalem en op de Westoever’. Elizabeth Warren, net als Sanders senator namens de Democratische Partij en voormalig presidentskandidaat, schreef op Twitter dat de Amerikaanse regering Israël duidelijk moet maken dat de huisuitzettingen in Sheikh Jarrah illegaal zijn en moeten stoppen.
Ook Alexandria Ocasio-Cortez, Ilhan Omar, Ayanna Pressley en Rashida Tlaib, allen lid van de progressieve vleugel van de Democratische Partij in het Huis van Afgevaardigden, betuigden hun steun aan de Palestijnen. Zij veroordeelden onder andere het gewelddadige optreden van de Israëlische autoriteiten in de Al-Aqsa-moskee en het feit dat die aanval plaatsvond tijdens de Ramadan. Ilhan Omar wees bovendien op de 3,8 miljard dollar in jaarlijkse militaire steun van Amerika aan Israël. ‘Op dit moment is het Israëlische leger van plan om meer dan vijfhonderd Palestijnen uit hun huizen te verdrijven. We moeten ervoor zorgen dat er geen Amerikaanse belastingdollars worden gebruikt om dit geweld te financieren’, aldus Omar.
Rashida Tlaib doet een beroep op sympathisanten om haar petitie tegen het onrecht te ondertekenen. Daarin doet zij een beroep op de Amerikaanse regering ‘het internationaal recht na te leven en van Israël te eisen dat het de illegale huisuitzettingen van Palestijnen, de sloop van Palestijnse woningen en de diefstal van Palestijns land staakt’.
Zoals te verwachten lijkt de reactie van het Midden-Oosten Kwartet, bestaande uit de EU, Rusland, de VS en de VN, in grote lijnen op de verklaringen van de individuele leden van het Kwartet. De gezanten van de vier grootmachten riepen de Israëlische autoriteiten op om ‘terughoudend op te treden en om maatregelen te vermijden die de situatie tijdens de voor moslims Heilige Dagen verder zouden doen escaleren’. Daarnaast spraken zij hun zorgen uit over de ‘de provocerende verklaringen van sommige politieke groeperingen, evenals de lancering van raketten en de hervatting van brandende ballonnen vanuit Gaza richting Israël, en aanvallen op Palestijnse landbouwgrond op de Westelijke Jordaanoever’.
De Arabische Liga kondigde zondag aan dat de ministers van Buitenlandse Zaken van de lidstaten dinsdag zullen vergaderen over het Israëlische geweld rond de Al-Aqsa-moskee en de huisuitzettingen in Sheikh Jarrah. Jordanië, Qatar, Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Oman, Egypte en Kuweit spraken zich eerder al kritisch uit over de situatie in Oost-Jeruzalem. Ook Turkije, Iran en Pakistan hebben zich inmiddels uitgesproken tegen het Israëlische geweld tegen de Palestijnen die in en bij de Al-Aqsa-moskee verzameld waren om te bidden.
De Zuid-Afrikaanse regering en de grootste partij van het land hebben de aanvallen van het Israëlische leger op Palestijnse gelovigen bij de Al-Aqsa-moskee en de geplande huisuitzettingen in Sheikh Jarrah krachtig veroordeeld. In een zaterdag gepubliceerde verklaring stelde het Zuid-Afrikaanse Departement voor Internationale Betrekkingen en Samenwerking dat ‘Israëls acties in strijd zijn met het internationaal recht, het internationaal humanitair recht en de resoluties van de VN-Veiligheidsraad’.
‘Het is verbijsterend dat in deze ongekende tijden, waarin de internationale gemeenschap bezig is met de wereldwijde uitdaging van de Covid-19-pandemie, Israël gebruikmaakt van de situatie om de feitelijke annexatie van Palestijns land te bevorderen. Deze daden zijn niet alleen onwettig, maar bergen ook het risico van ondermijning van de levensvatbaarheid van een onderhandelde tweestatenoplossing in zich en zullen negatieve gevolgen hebben voor het hele vredesproces’, aldus de verklaring.
Zondag veroordeelde ook Lindiwe Zulu, hoofd van de commissie Internationale Betrekkingen van het ANC, het brute optreden van het Israëlische leger tegen gelovigen in de Al-Aqsa-moskee. Zulu riep samen met ANC-woordvoerder Pule Mabe de VN op ‘stevige druk uit te oefenen op het Israëlische regime om zijn campagne van systematische onderdrukking en meedogenloze wreedheid tegen het volk van Palestina te stoppen’.
De Nederlandse regering heeft vooralsnog niet officieel gereageerd op de situatie in Oost-Jeruzalem. Wel heeft een aantal Kamerleden zich uitgesproken tegen de situatie in Sheikh Jarrah en de agressie van de Israëlische veiligheidsdiensten. Kati Piri (PvdA) schreef op Twitter:
Palestijnse families dreigen hun huis te worden uitgezet in Oost-Jeruzalem. Ook is de agressie van de Israëlische politie een nieuw dieptepunt. En dat tijdens de ramadan. Met oplopende spanningen wordt het tijd dat ook NL de Israëlische autoriteiten gaat aanspreken!
Mustafa Amhaouch (CDA) schreef in een tweet, waarin de VN, de Europese Commissie en het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken zijn getagd: ‘Verdere escalatie en provocatie leidt tot meer gewonden en slachtoffers en is onacceptabel.’
Ook BIJ1, dat vorige week al Kamervragen indiende over het rapport van Human Rights Watch waarin de mensenrechtenorganisatie concludeert dat Israël schuldig is aan de misdaden van apartheid en vervolging, sprak zich uit tegen het Israëlische geweld:
De afgelopen dagen is het geweld tegen de Palestijnen alleen maar verder toegenomen. De stilte moet worden doorbroken. Veroordeel het schenden van mensenrechten.
In een interactie met een andere Twittergebruiker schreef SP-Kamerlid Jasper van Dijk dat zijn partij de huisuitzettingen in Sheikh Jarrah veroordeelt. Van Dijk kondigde aan Kamervragen aan minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken te zullen indienen. Hij wil onder andere van Blok weten of hij de huisuitzetting van de Palestijnse families in Oost-Jeruzalem onacceptabel vindt, en welke gevolgen hij van plan is daaraan te verbinden.
