Indonesië kiest onverbloemd de kant van de Palestijnen in hun strijd tegen de Israëlische onderdrukking. Het land herinnert zich de koloniale bezetting door Nederland nog maar al te goed.
De nieuwe Indonesische president Prabowo Subianto heeft de VN-Veiligheidsraad opgeroepen sancties op te leggen aan Israël omdat het de VN-hulporganisatie UNWRA de toegang tot de bezette Palestijnse gebieden ontzegt. Hij noemt het verbod een zware schending van het VN-verdrag uit 1946 dat de immuniteit van alle VN-organisaties waarborgt. Prabowo wil ook dat de internationale gemeenschap en het Internationaal Strafhof Israël dwingen zo snel mogelijk een einde te maken aan het geweld in Gaza door Israël te vervolgen voor zijn grove schendingen van de mensenrechten.
De solidariteit van de Indonesische regering met Palestina is onvoorwaardelijk en bestaat al decennia. De eerste president van Indonesië Soekarno weigerde in 1948 Israël als onafhankelijke staat te erkennen. Als een van de grootste tegenstanders van het kolonialisme koos hij de zijde van Palestina. Toen Indonesië in 1962 de Asian Games in Jakarte organiseerde, weigerde hij de Israëlische delegatie visa te verstrekken.
Prabowo Subianto, president van Indonesië
Zijn opvolger generaal Soeharto zette de deur enigszins op een kier door via een ‘onofficieel’ kanaal wapens van Israël te kopen. In 1993 nodigde Soeharto de Israëlische premier Yitzhak Rabin uit voor een privé-bezoek aan zijn residentie. De democratisch gekozen president Abdurrahman Wahid sprak in 2000 voorzichtig over mogelijke economische relaties met Israël. Maar ook hij durfde geen officiële banden met Israël aan te gaan uit angst voor een opstand onder Indonesische moslims. Sinds de ‘massamoord’ van Israël op Palestijnen in Gaza, aldus de Indonesische media, zit de deur weer potdicht.
De Indonesische solidariteit met de Palestijnen is niet alleen gebaseerd op het gedeelde islamitische geloof – Indonesië is het grootste moslimland ter wereld. ‘Wij steunen de Palestijnen omdat wij uit ons verleden maar al te goed weten hoe we door de bezetter als honden werden behandeld’, zo hield de nieuwe president Prabowo tijdens zijn inauguratie het internationale gezelschap voor.
Onder het Nederlandse koloniale bestuur hingen op verschillende plekken borden met daarop de tekst ‘Verboden voor honden en inlander(s)’. Prabowo wil net als zijn voorganger Joko Widodo het anti-koloniale beleid van Soekarno voortzetten. Tekenend is dat bij zijn inauguratie geen Israëlische vertegenwoordiging aanwezig was; tot diplomatieke relaties met Israël is het nooit gekomen. De ambassadeur van een ‘onafhankelijk Palestina’ was er wel bij.
Terwijl Nederland het niet aandurfde om bondgenoot Israël openlijk voor zijn ‘agressie’ te veroordelen – ons land onthield zich zelfs verschillende keren van stemming in de VN –, was Indonesië onder president Joko Widodo wel een uitgesproken tegenstander van Israël. Widodo noemde de Israëlische bombardementen op Palestijnse burgers in Gaza onmenselijk en buitenproportioneel. Zijn minister Retno Marsudi van Buitenlandse Zaken sprak al van genocide toen westerse regeringsleiders, politici, ngo’s en rechtsgeleerden nog met elkaar aan het soebatten waren over de vraag wanneer de term volkerenmoord juridisch gebruikt mag worden.
Diezelfde minister van Buitenlandse Zaken pakte premier Netanyahu keihard aan toen die de VN-hulporganisatie UNWRA een terreurorganisatie noemde. Volgens Retno Marsudi is er geen bewijs gevonden dat stafleden van deze organisatie waren betrokken bij de aanvallen van Hamas. Terwijl de Nederlandse regering lang zweeg, veroordeelde Retno Marsudi in haar laatste dagen als minister de nieuw Israëlische wetten die UNWRA de toegang tot bezet Palestijns gebied verbieden. Volgens de inmiddels ex-minister is deze omstreden wet onderdeel van een groter plan om de gehele Palestijnse bevolking van de kaart te vegen.
In de voetsporen van de politieke leiders die zich in krachtige bewoording en eenduidig tegen de genocide in Gaza uitspreken, wordt er in de Indonesische sociale media nauwelijks gediscussieerd over de vraag of de Israëlische bombardementen in het kader van zelfverdediging acceptabel zijn, en of Hamas wel of geen terreurbeweging is. ‘Doneer aan onze broeders en zusters in Gaza. Laat ze niet doodgaan van de honger en sterven door gebrek aan medische zorg’, luidt al maanden de noodkreet van tientallen ngo’s op sociale media die speciaal voor de getroffen bevolking in Gaza hulp inzamelen.
Naast meer humanitaire hulp wil president Prabowo in Gaza een nieuw ziekenhuis laten bouwen. Want van het Indonesië-ziekenhuis – in 2016 door Indonesië aan het Palestijnse bestuur gedoneerd, en één van Gaza’s belangrijkste medische centra – is na zware bombardementen nog maar weinig over. Het werd een jaar geleden dagenlang omsingeld door Israëlische tanks en vanuit de lucht zwaar beschoten omdat Hamas zich ook hier zou verbergen – hetgeen Indonesië stellig heeft ontkend. Indonesische artsen zijn nog steeds werkzaam in de overvolle vluchtelingencentra.
Volgens Prabowo moet er vooral aan vrede worden gewerkt. Indonesië is bereid een VN-vredesmacht naar Gaza te sturen. In het buurland Libanon bestaat al sinds 1978 de United Nations Interim Force in Libanon (UNIFIL). Indonesië levert daaraan met twaalfhonderd militairen de grootste bijdrage. Bij de recente Israëlische beschieting van UNIFIL-posities in het Libanees-Israëlische grensgebied werden twee Indonesische soldaten uit hun wachtposten geschoten.
‘Indonesië zal zich niet terugtrekken’, aldus een woordvoerder van het ministerie van Defensie. ‘Wij willen met UNIFIL laten zien hoe belangrijk onze bijdrage is aan wereldvrede’. Vergelijk dat eens met Nederland, waar de Tweede Kamer in oktober met een grote rechtse meerderheid een motie verwierp waarin maatregelen werden gevraagd indien UNIFIL opnieuw zou worden aangevallen. Laat Israël zijn gang maar gaan, is de Nederlandse opvatting, met Indonesische militairen in de vuurlinie.
Of er vrede komt in Gaza blijft de grote vraag. Professor Sigit Riyanto, gespecialiseerd in het internationaal recht aan de Gadjah Mada-universiteit in Yogyakarta, heeft er een hard hoofd in. ‘De sleutel ligt in handen van Amerika. Dat blijft vooralsnog wapens leveren.’ Hij gelooft niet dat Donald Trump als nieuwe president zijn Israëlische bondgenoot zal afvallen.
De nieuwe Indonesische president Prabowo stelt daar zijn eigen logica tegenover: ‘Als Israël vindt dat het alle recht heeft om te bestaan, dan geldt dat recht toch net zo goed voor de Palestijnen’.
