De economie van Palestina is volledig ineengestort, zegt een nieuw rapport van de VN. Decennia van economische ontwikkeling is tenietgedaan. Nog nooit eerder is een economie zó vernietigd als nu in Gaza.
Een nieuw VN-rapport concludeert dat er door het Israëlische geweld tegen Gaza bijna zeventig jaar aan economische ontwikkeling teniet is gedaan. De vernietiging van de gezondheidszorg, het onderwijs, de infrastructuur en financiële instellingen heeft voor de grootste ineenstorting van een economisch systeem ooit gezorgd. Ook de situatie op de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem is dramatisch: daar is de economische crisis één van de grootste wereldwijd sinds 1960.
Het rapport, getiteld Ontwikkelingen in de Economie van de Bezette Palestijnse Gebieden, is opgesteld door UNCTAD, het orgaan van de Verenigde Naties voor Handel en Ontwikkeling. Het levert opnieuw bewijs dat Israël bezig is Palestijns leven in Palestina onmogelijk te maken, en dat Israël dus een genocide uitvoert op het Palestijnse volk.
UNCTAD roept de internationale gemeenschap op onmiddellijk en grootschalig in te grijpen om de vrije economische val van Palestina te stoppen.
De economische situatie in de bezette Palestijnse gebieden (de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem) en in Gaza was al niet best toen de genocidale operaties van Israël in Gaza begonnen, in oktober 2023. In de bezette gebieden was er voor die datum al een ‘langdurige periode van achteruitgang’, schrijft het rapport. Zo schreef UNCTAD in 2022 al in een rapport dat de Israëlische bezetting van de Westelijke Jordaanoever de Palestijnse economie tussen 2000 en 2020 50 miljard dollar had gekost.
De Gazaanse economie stond ook sinds de Israëlische fysieke terugtrekking uit Gaza in 2005 onder volledige controle van Israël: dat bepaalde wat Gaza in en uit ging, en of er onder andere elektriciteit en water beschikbaar was of niet. Daardoor, schrijft het rapport, en door telkens nieuwe militaire operaties, was de productiviteit in Gaza sinds 2005 al scherp gedaald. Het geweld sinds 7 oktober 2023 heeft Gaza de economische doodsteek gegeven. De vernietiging van infrastructuur, het verlies van productiecapaciteit en de grootschalige ontheemding van de bevolking zijn zo ernstig, dat er sprake is van een humanitaire en economische noodsituatie.
Herstel lijkt onmogelijk. Voor de wederopbouw van Gaza is minstens $70 miljard nodig. Maar zelfs als dat enorme bedrag beschikbaar zou zijn, kan het nog decennia duren voor de economische situatie in Gaza verbetert, en het inkomen per hoofd van de bevolking weer op het niveau van voor 2023 kan komen – dat al laag was. Volgens het UNCTAD-rapport ligt het inkomen per hoofd van de bevolking in de gezamenlijke Palestijnse gebieden nu op $161. Ter vergelijking: in Israël ligt dat $52.000, in Nederland op $68.000, in de VS op $75.000. Een van de armste landen ter wereld, Burundi, heeft een bbp per hoofd van de bevolking van tussen de $300 en $400.
Op de Westelijke Jordaanoever wordt de economie ontwricht door de uitbreiding van illegale nederzettingen en door reisrestricties die Palestijnen worden opgelegd, onder andere met checkpoints en vergunningensystemen. Sinds 7 oktober 2023 zijn er bovendien nog maar weinig Palestijnen die toestemming krijgen in Israël te werken, waardoor de werkloosheid flink is gegroeid. Landbouwgrond is, onder andere door kolonistengeweld, niet bereikbaar, en water is niet beschikbaar, waardoor er nauwelijks producten verbouwd kunnen worden. Andere bedrijven hebben het ook steeds moeilijker, onder andere doordat Israël niet of nauwelijks grondstoffen en technologie toelaat: productie van goederen stopt, of de productiekosten worden zo hoog dat concurreren onmogelijk is.
Wat de economie verder hindert, is dat de Westelijke Jordaanoever, Gaza en Oost-Jeruzalem onder verschillende juridische, politieke en administratieve systemen functioneren. Reizen en goederen verplaatsen binnen en tussen de gebieden is moeilijk of onmogelijk. Die situatie, stelt het rapport, belemmert de ontwikkeling van een samenhangende, geïntegreerde economie en een uniforme markt en staatsstructuur. Palestijnse producenten hebben daarom ongelijke kansen en rechten, afhankelijk van hun locatie.
In gebieden waar de Palestijnse Autoriteit het formeel voor het zeggen heeft – de zogeheten A-gebieden op de Westoever, wat vooral de Palestijnse steden zijn – hebben de autoriteiten nauwelijks budget om bijvoorbeeld elektriciteit te leveren, de infrastructuur te onderhouden, ambtenarensalarissen uit te betalen of te werken aan economische stabiliteit. Dat komt onder andere doordat er geen belasting binnenkomt als gevolg van de stilstand van de economie: een vicieuze cirkel. Daarbij houdt Israël geld achter, en is de hulp uit het buitenland flink gedaald sinds oktober 2023.
