The Rights Forum roept de Metropoolregio Rotterdam Den Haag op om busmaatschappij EBS uit te sluiten van aanbestedingen, en om een eerder verleende vergunning in te trekken. Het moederbedrijf van EBS is in bezet Palestijns gebied namelijk betrokken bij grove schendingen van het recht. Dat verplicht overheden afstand te bewaren.
In een vandaag verzonden brief, hieronder te lezen, spreekt The Rights Forum de Metropoolregio Rotterdam Den Haag aan op het verlenen van een vergunning aan Egged Bus Systems (EBS). Het bedrijf mag het busvervoer gaan verzorgen in Voorne-Putten en Rozenburg. Daarmee handelt de regio in strijd met het Nederlandse mensenrechtenbeleid.
EBS is de Nederlandse tak van het Israëlische busbedrijf Egged, dat betrokken is bij illegale activiteiten, mensenrechtenschendingen en mogelijke oorlogsmisdaden in bezet Palestina. Om die reden staat het bedrijf op een (voorlopige) ‘zwarte lijst’ van de VN-Mensenrechtenraad.
Door met EBS in zee te gaan, negeren de 23 gemeenten die samen de Metropoolregio vormen hun verplichten op het terrein van de mensenrechten, en raken zij zélf betrokken bij rechtenschendingen. Bovendien verplichten zij burgers die zijn aangewezen op het openbaar vervoer aan boord te gaan bij het bedrijf. De meesten van hen zullen zich niet realiseren dat zij met hun euro’s indirect bijdragen aan de schendingen.
In haar brief, die ook is verstuurd aan de 23 betrokken gemeenten, roept The Rights Forum de Metropoolregio op haar besluit terug te draaien en EBS uit te sluiten van aanbestedingen, tot het bedrijf zijn leven aantoonbaar heeft gebeterd of dochterbedrijf EBS alle banden met moeder Egged heeft verbroken.
De Metropoolregio is na Waterland de tweede Nederlandse regio die EBS een vergunning heeft verleend. Daarnaast is het bedrijf ook elders in het land tot aanbestedingen toegelaten. Op dit moment dingt EBS mee naar een vergunning voor het busvervoer in de Haaglandenstreek, opnieuw onder regie van de Metropoolregio. Het Diensten en Onderzoek Centrum Palestina (docP) voert onder het motto ‘Geen EBS-kolonistenbus in de Haaglandenstreek!’ een mailactie tegen de toelating van EBS tot de aanbesteding.
Overheden tonen zich steeds weer bereid hun verplichtingen op het terrein van de mensenrechten te negeren. En collega-overheden negeren collectief hun duty to project, een elementair onderdeel van het mensenrechtenbeleid. In een door The Rights Forum verspreid persbericht spreekt directeur Jan Keulen van een kwalijke ontwikkeling:
Vaak schermen overheden zelfs met wettelijke voorschriften die hen zouden verplichten mensenrechtenschenders tot aanbestedingen toe te laten. Anders discrimineren ze. Je moet je serieus afvragen wat het Nederlandse mensenrechtenbeleid nu eigenlijk voorstelt.
Om die reden brengt The Rights Forum de toelating van EBS tot aanbestedingen onder de aandacht van het College voor de Rechten van de Mens. Jan Keulen:
We vragen het College de kwestie-EBS te beoordelen en aan de hand daarvan alle Nederlandse overheden nog eens heel precies op hun verantwoordelijkheden en verplichtingen in het kader van de mensenrechten te wijzen.
Daarnaast vraagt The Rights Forum reizigersvereniging Rover en de Consumentenbond hun stem te laten horen. Keulen:
Het gaat niet alleen om de mensenrechten in Palestina, maar ook om de rechten van de Nederlandse reiziger. Die moet erop kunnen vertrouwen dat het mensenrechtenbeleid bij de Metropoolregio en andere concessieverleners in veilige handen is.
De Rotterdamse politieke partij NIDA kondigde eerder dit jaar een boycot van de EBS-buslijnen aan. The Rights Forum moedigt alle andere politieke partijen en belangenorganisaties in de regio aan een duidelijk standpunt over deze principiële kwestie in te nemen en het noodzakelijke debat daarover publiekelijk te voeren.
Brief aan de Metropoolregio
Amsterdam, 3 juni 2018
Aan:
Metropoolregio Rotterdam Den Haag
T.a.v. de leden van:
– Algemeen bestuur
– Bestuurscommissie Vervoersautoriteit
– Adviescommissie Vervoersautoriteit
Postbus 21012
3001 AA Rotterdam
[email protected]
Geachte dames en heren,
Namens The Rights Forum spreek ik mijn bezorgdheid en afkeuring uit over de gunning door de Metropoolregio Rotterdam Den Haag van het openbaar vervoer in Voorne-Putten en Rozenburg aan Egged Bus Systems (EBS). Daarmee handelt de regio in strijd met het Nederlandse mensenrechten- en ontmoedigingsbeleid. Bovendien dwingt zij reizigers die zijn aangewezen op het openbaar vervoer aan boord te gaan bij een bedrijf dat betrokken is bij illegale activiteiten, mensenrechtenschendingen en mogelijke oorlogsmisdaden in bezet Palestina. Wij roepen de Metropoolregio met klem op haar besluit terug te draaien en EBS uit te sluiten van aanbestedingen in de regio, inclusief de lopende aanbesteding in de Haaglandenstreek.
EBS is de Nederlandse tak van de Israëlische busonderneming Egged. Het moederbedrijf onderhoudt een netwerk van busdiensten dat de illegale Israëlische kolonies (‘nederzettingen’ en ‘buitenposten’) op de bezette Westelijke Jordaanoever onderling en met Israël verbindt. Het bedrijf opereert in essentie onder bescherming van het Israëlische bezettingsleger. [1]
In een dubbelrol van facilitator en profiteur is Egged een essentiële schakel in de voortgaande illegale Israëlische kolonisering van Palestijns gebied. Die kolonisering heeft op de Westelijke Jordaanoever een systeem van apartheid doen ontstaan en gaat gepaard met grootschalige diefstal van land en andere natuurlijke hulpbronnen, de systematische onderdrukking van circa drie miljoen Palestijnen en de schending van Palestijnse (mensen)rechten. [2]
Algemeen wordt de Israëlische kolonisering beschouwd als de doodsteek voor een soevereine Palestijnse staat, en daarmee voor een rechtvaardige en duurzame vrede tussen Israëli’s en Palestijnen. [3]
De kolonisering is door alle relevante organen van de Verenigde Naties veelvuldig veroordeeld als een grove schending van het internationaal recht, in het bijzonder van de Vierde Conventie van Genève. [4] In 2004 bevestigde het hoogste juridische orgaan van de VN, het Internationaal Gerechtshof, het illegale karakter van de nederzettingen en buitenposten en het daaraan gerelateerde regime. [5] In het Statuut van Rome, het fundament onder het Internationaal Strafhof, wordt de kolonisering van bezet gebied gedefinieerd als een oorlogsmisdaad. [6] Het Strafhof doet sinds 2015 vooronderzoek naar de kolonisering en andere mogelijke oorlogsmisdaden in bezet Palestina. [7]
Op 22 maart 2016 riep de VN-Mensenrechtenraad in een resolutie de internationale gemeenschap expliciet op te helpen voorkomen dat bedrijven bijdragen aan de schending van de rechten van de Palestijnse bevolking. [8] Als hulpmiddel verzocht ze de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN een database samen te stellen van bedrijven die betrokken zijn bij de kolonisering van Palestina. In oktober 2017 werd bekend dat Egged op de (voorlopige) ‘zwarte lijst’ voorkomt. [9] Publicatie van de definitieve database wordt op korte termijn verwacht.
Het Nederlandse mensenrechtenbeleid biedt overheden en bedrijven geen enkele ruimte om met bedrijven als EBS in zee te gaan. Samenwerking is in strijd met de OESO-richtlijnen en de UN Guiding Principles on Business and Human Rights, die integraal onderdeel vormen van dat beleid, en het door de overheid zelf opgestelde Nationaal Actieplan Bedrijfsleven en Mensenrechten. [10]
Het centrale principe van de gedragscodes is dat bedrijven en overheden afstand bewaren tot bedrijven die direct of indirect betrokken zijn bij rechtenschendingen. Wie toch met een ‘besmet’ bedrijf in zee gaat, raakt op grond van de zogeheten ketenaansprakelijkheid zélf betrokken bij die schendingen. De Nederlandse overheid kent zich blijkens het Nationaal Actieplan een voorbeeldrol toe in het voorkomen van zulke situaties. In dit verband herinneren we er ook aan dat op de gemeente Den Haag, als mondiale hoofdstad van Vrede en Recht, een bijzondere verantwoordelijkheid rust – óók in het kader van samenwerking binnen de Metropoolregio.
Het besluit van de Metropoolregio om zaken met EBS te doen is bovendien in strijd met het Nederlandse ‘ontmoedigingsbeleid’. Dat adviseert Nederlandse overheden en bedrijven ten strengste om afstand te bewaren tot bedrijven die in de illegale Israëlische nederzettingen gevestigd zijn. Egged is een schoolvoorbeeld van zo’n bedrijf. [11]
Last but not least is het besluit van de Metropoolregio in strijd met het eigen inkoop- en aanbestedingsbeleid. Daarin stelt ze dat ‘de MRDH enkel integere ondernemers contracteert’. [12] Een bedrijf dat vanwege betrokkenheid bij grove rechtenschendingen op een voorlopige ‘zwarte lijst’ van de VN belandt is het tegendeel van een onkreukbare ondernemer.
Het internationaal recht en de universele mensenrechten zijn het met pijn en moeite tot stand gekomen alternatief voor het recht van de sterkste, dat de wereld zo veel verschrikkingen heeft gebracht. Ze zijn een onmisbare pijler onder wat we moderne beschaving noemen, maar ze zijn ook kwetsbaar: ze hebben alleen recht van bestaan als allen, overheden voorop, er consequent de hand aan houden. Wie dat in voorkomende gevallen nalaat, ondermijnt het hele systeem.
Door zich met EBS te encanailleren dwingt de regio reizigers die op het openbaar vervoer zijn aangewezen bovendien hetzelfde te doen. Reizigers beseffen veelal niet dat hun euro’s indirect ten goede komen aan mensenrechtenschendingen. Dat zou ook niet hoeven: het publiek moet erop kunnen vertrouwen dat het mensenrechtenbeleid bij de overheid in veilige handen is.
Op grond van het bovenstaande doen wij een klemmend beroep op de Metropoolregio de gunning aan EBS terug te draaien en de onderneming uit te sluiten van aanbestedingen, tot het bedrijf zijn leven aantoonbaar heeft gebeterd of dochterbedrijf EBS de banden met moeder Egged heeft verbroken.
Voor de goede orde wijs ik u erop dat wij deze kwestie ook onder de aandacht brengen van relevante overheden, het College voor de Rechten van de Mens en belangenverenigingen van reizigers.
Tot nadere toelichting zijn wij vanzelfsprekend bereid.
Hoogachtend,
Jan Keulen
Directeur The Rights Forum
The Rights Forum is een Nederlandse NGO, die zich sinds 2009 inzet voor een rechtvaardig Nederlands en Europees Israël/Palestina-beleid.
[1] https://www.whoprofits.org/company/egged-israel-transport-cooperative-society
[2] Voor een overzicht van de Palestijnse (mensen)rechten waarop Israël inbreuk maakt, zie: https://rightsforum.org/achtergronden/dossiers/internationaal-recht/kolonisatie-een-ernstige-schending/
[3] Zie bijvoorbeeld resolutie 2334 van de VN-Veiligheidsraad van 23 december 2016: http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/2334(2016)
[4] Ibid.
[5] http://www.icj-cij.org/files/case-related/131/131-20040709-ADV-01-00-EN.pdf
[6] https://www.icc-cpi.int/nr/rdonlyres/ea9aeff7-5752-4f84-be94-0a655eb30e16/0/rome_statute_english.pdf
[7] https://www.icc-cpi.int/palestine?ln=en
[8] http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/HRC/31/L.39
[9] https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-5034082,00.html
[10] OESO-richtlijnen: https://www.oesorichtlijnen.nl/oeso-richtlijnen/m/mensenrechten
UN Guiding Principles: https://www.business-humanrights.org/en/un-guiding-principles
Nationaal Actieplan Bedrijfsleven en Mensenrechten: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/mensenrechten/documenten/brochures/2014/05/28/nationaal-actieplan-bedrijfsleven-en-mensenrechten
[11] https://www.business-humanrights.org/en/egged-cooperative
[12] https://mrdh.nl/sites/mrdh.nl/files/files/Inkoop- en aanbestedingsbeleid 10 maart 2017.pdf
Ik koester een diepgewortelde hoop op vrede in het midden-oosten met gerechtigheid als basis.
Doekle Terpstra
Bestuurder
