Het aantal goedgekeurde woningen in de nederzettingen ligt dit jaar 50 procent hoger dan in 2018, schrijft Peace Now. ‘Premier Netanyahu zet de sabotage van de tweestatenoplossing voort.’
Peace Now, de organisatie die de Israëlische kolonisering van de bezette Westelijke Jordaanoever nauwgezet volgt, maakte de nieuwe cijfers donderdag bekend. Van de 2342 geplande woningen kregen er 719 definitieve goedkeuring. De overige 1623 schoven een fase door in de planningsprocedure. Zij zullen in een volgende bijeenkomst van de ‘planningscommissie van het burgerlijk bestuur’ van de bezette gebieden (een onderdeel van Israëls ministerie van Defensie) definitieve goedkeuring krijgen.
De goedgekeurde woningen komen ten goede aan 14 kolonies (‘nederzettingen’), verspreid gelegen over de Westoever. Zestig procent is bestemd voor plaatsen buiten de grote ‘nederzettingenblokken’, die overigens even illegaal zijn als de overige nederzettingen. De goedkeuring weerspiegelt het beleid van de Israëlische regering; dit is hoe de door haar gepropageerde kolonisering – en annexatie – van het grootste deel van de Westoever er in de praktijk uitziet. Dat daarmee ieder perspectief op een levensvatbare staat Palestina in rook opgaat is geen toeval, maar expliciet de bedoeling.
De regering-Netanyahu onderstreept met de uitbreiding nog eens dat ze iedere mogelijkheid op een tweestatenoplossing wil saboteren, concludeert Peace Now, dat daarmee ook ieder perspectief op vrede ziet vervliegen. ‘Het besluit is opnieuw een gevaarlijke stap voor zowel Israël als de Palestijnen’, waarschuwt de organisatie.
Hoezeer het Netanyahu en de zijnen menens is blijkt ook uit de toename van het aantal goedgekeurde woningen. Dit jaar zijn het er volgens Peace Now tot dusver 8337, een toename van bijna 50 procent in vergelijking met heel 2018, toen 5618 woningen groen licht kregen. De afgelopen drie jaar, waarin Donald Trump vanuit het Witte Huis de regering-Netanyahu de vrije teugel liet, lag het aantal goedgekeurde woningen tweemaal zo hoog als in de drie jaar ervoor.
Een blik op enkele van de uitverkoren 14 nederzettingen biedt nog meer inzicht in het Israëlische koloniseringsproject. Daarmee worden patronen zichtbaar waarlangs de nederzettingen in omvang en aantal groeien en Palestijnse ontwikkeling wordt tegengewerkt.
Illustratief is de uitbreiding met 207 woningen die Har Bracha (ook geschreven als Har Brakha) ten deel valt. Deze nederzetting ligt centraal in het noordelijke deel van de Westoever, even ten zuiden van de Palestijnse stad Nablus, en werd in 1983 gesticht op land van drie Palestijnse dorpen.
Har Bracha heeft een sterk religieus-nationalistisch karakter en telt inmiddels zo’n 2600 inwoners, onder wie een aantal Amerikaanse evangelische christenen. Hier is ook, zoals wij eerder schreven, de door een Nederlandse immigrante opgezette Tura Winery gevestigd, een van inmiddels vele Israëlische wijnmakerijen die een belangrijke rol spelen in de illegale kolonisering en exploitatie van Palestijns gebied.
Een uitbreiding met 207 woningen is, mede gezien het hoge kindertal in dit religieuze milieu, zeer fors. Har Bracha illustreert scherp hoe Israël zich op een centrale locatie stapsgewijs meester maakt van steeds meer land, ten koste van de rechtmatige bewoners, en hoe voor dat doel Amerikanen, Nederlanders en andere buitenlanders toestemming krijgen zich in de nederzetting te vestigen – een fenomeen dat overal op de Westoever zichtbaar is.
Even illustratief is dat zelfs enkele ‘buitenposten’ (outposts) zich op uitbreiding mogen verheugen – nederzettingen die niet alleen onder internationaal recht, maar ook volgens de Israëlische wet illegaal zijn. Daaronder Mevo’ot Yeriho, gelegen in het zuidelijke deel van de Jordaanvallei, even ten noorden van de Palestijnse stad Jericho/Ariha. De buitenpost werd in 1999 gesticht door één gezin en telt nu zo’n driehonderd inwoners, verdeeld over ruim dertig gezinnen.
De religieus-nationalistische bewoners vertellen trots dat de locatie van hun buitenpost bewust is gekozen. Die moet voorkomen dat ‘tussen Jericho en Ramallah een aaneengesloten buitenlandse territoriale eenheid tot stand kan worden gebracht’ – lees: een Palestijnse staat. Het Israel Independence Fund, dat geld inzamelt voor Mevo’ot Yeriho, verleidt het publiek in diezefde strijdlustige bewoordingen tot donaties. Peace Now schrijft dat de locatie is gekozen om ‘potentiële Palestijnse ontwikkeling in de kiem te smoren’.
Het Israëlische ‘burgerlijk bestuur’ noch de Israëlische regering legde de illegale buitenpost de afgelopen twintig jaar iets in de weg. Afgelopen september besloot het Israëlische kabinet op initiatief van premier Benjamin Netanyahu om Mevo’ot Yeriho met terugwerkende kracht te ‘legaliseren’ (of, zoals het in Israël wordt genoemd, te ‘regulariseren’ of ‘formaliseren’). Zodra er een nieuwe regering is geïnstalleerd zal de buitenpost officieel tot ‘legale’ nederzetting worden getransformeerd. Als klap op de vuurpijl mag het een uitbreiding met 182 woningen tegemoetzien, waarmee het woningbestand pakweg wordt verzevenvoudigd.
Het ongemoeid laten en later ‘legaliseren’ van door radicale kolonisten gestichte buitenposten is een veel voorkomend verschijnsel, door Peace Now beschreven in het rapport Unraveling the Mechanism behind Illegal Outposts. De snelle ontwikkeling van de buitenpost Kerem Re’im, die met 140 woningen mag uitbreiden, laat goed zien hoe de extremistische kolonistenbeweging en de regering elkaar in dit proces vinden en aanvullen, als ware partners in crime.
Kerem Re’im, ten noordwesten van de Palestijnse stad Ramallah, werd in 2012 gesticht door een handvol kolonisten. Zij kregen hulp van de kolonistenorganisatie Amana en de nederzettingenraad van de omringende regio, Mateh Binyamin. Beide organisaties streven actief naar het koloniseren van zoveel mogelijk gebied. Zij zorgden voor caravans voor de bewoners en hielpen met de aanleg van toegangswegen en andere infrastructuur. De caravans werden neergezet op wat Israël ‘staatsland’ noemt, de wegen liepen deels over particuliere grond van Palestijnen. Om toestemming van Israël, laat staan van de Palestijnen, werd niet gevraagd.
De Israëlische autoriteiten grepen niet in. Sterker, volgens Peace Now gaf Israëls minister van Defensie een jaar later toestemming voor de bouw van 255 woningen op de locatie. Tegelijkertijd zou de gestaag groeiende buitenpost worden ‘gelegaliseerd’, niet als een zelfstandige nederzetting, maar als een ‘buurt’ van de drie kilometer verderop gelegen nederzetting Talmon. Zo werd de nieuwe nederzetting onder de radar van de internationale gemeenschap gehouden en kon premier Netanyahu de buitenwereld blijven bezweren dat Israël geen nieuwe nederzettingen bouwde.
De inwoners van twee Palestijnse dorpen tekenden echter, met steun van de Israëlische organisatie Bimkom, bezwaar aan bij het ‘burgerlijk bestuur’ tegen de illegale buitenpost en het in beslag nemen van hun grond door de kolonisten. Een reactie bleef uit en het plan bleef vooralsnog liggen. Achteraf zou blijken dat het ministerie van Defensie in reactie op het bezwaar in 2014 en 2015 slooporders had uitgevaardigd voor 57 illegale bouwwerken in Kerem Re’im, die echter niet waren uitgevoerd.
In 2016 veranderde de buitenpost plotseling in een enorme bouwplaats, waar funderingen werden gestort en stenen huizen werden gebouwd. Opnieuw betrof het een initiatief van de bewoners, de organisatie Amana en de nederzettingenraad. Peace Now stelde het illegale project publiekelijk aan de kaak. Het eiste dat de openbaar aanklager een onderzoek zou instellen naar de betrokkenheid van Amana, de nederzettingenraad en andere partijen. Antwoord bleef uit.
Daarop stapte Peace Now naar het Hooggerechtshof met de eis een onderzoek in te stellen, een eind te maken aan de illegale activiteiten en de illegale buitenpost te laten slopen, zoals de wet voorschreef. In april 2017 vaardigde het hof een tijdelijke bouwstop uit.
In reactie daarop gooide de regering haar politieke gewicht achter de buitenpost en hechtte officieel goedkeuring aan de uitbreiding en ‘legalisering’. Niet veel later werden de bezwaren van de Palestijnse eigenaren van het land ongegrond verklaard. Kerem Re’im is sindsdien officieel een ‘buurt’ van Talmon en krijgt nu met 140 nieuwe woningen de kans fors te groeien.
De ontwikkeling van Kerem Re’im staat niet op zichzelf, maar is onderdeel van de kolonisering van een groter gebied. Die begon met de stichting van de nabijgelegen nederzetting Dolev, waar zo’n 1350 overwegend religieus-nationalistische kolonisten wonen, volgens de kolonistenorganisatie Amana verdeeld over 150 gezinnen. De ontwikkeling van Dolev lijkt sterk op die van Kerem Re’im. De nederzetting werd in 1983 gesticht door vijf gezinnen, die zich op land van Palestijnen uit drie nabijgelegen dorpen vestigden. Om landbouw te kunnen bedrijven eigenden zij zich ook de bron van een van de dorpen toe.
Met Dolev werd de aanzet gegeven tot de kolonisering van een groter deel van de regio Binyamin, zo komt duidelijk naar voren uit een reportage op de nieuwswebsite Ynet. In 1984 werd de nederzetting Nahliel gesticht, in 1989 gevolgd door Talmon, beide aanvankelijk een verzameling caravans en beide gesticht op particuliere Palestijnse grond. In 1991 volgde Neria en in 1999 Harasha; beide zijn tegenwoordig ‘buurten’ van Talmon, net als Kerem Re’im.
Gaandeweg is zo een cluster nederzettingen en ‘buurten’ ontstaan, dat stap voor stap wordt vergroot. Naast Kerem Re’im mag nu ook Dolev met een fors aantal woningen uitbreiden, 382 om precies te zijn, hetgeen meer dan een verdriedubbeling van het aantal gezinnen betekent.
De uitbreiding krijgt de vorm van een nieuwe wijk, te bouwen bij de in beslag genomen bron. De wijk wordt vernoemd naar Rina Shnerb, de 17-jarige Israëlische die op 23 augustus van dit jaar tijdens een wandeling in de buurt van de bron omkwam bij een aanslag met een bermbom. Drie dagen later gaf premier Netanyahu opdracht voor het opstellen en indienen van het plan voor de wijk.
De uitbreiding van de nederzettingen op de Westoever gaat gepaard met de aanleg van wegen die de kolonies bereikbaar maken. Peace Now meldt dat de Israëlische ‘planningscommissie van het burgerlijk bestuur’ op 30 oktober een vergunning heeft afgegegeven voor uitbreiding van de zogenoemde Tunnels Road (de ‘weg met de tunnels’). Deze weg biedt de circa 80 duizend inwoners van het ‘nederzettingenblok’ Gush Etzion (‘Etzion-blok’, een cluster van ruim twintig nederzettingen) een snelle verbinding met Jeruzalem en Israël. Daartoe voert de weg om de tussengelegen Palestijnse stad Bethlehem heen.
Met de verbreding van de weg wordt geanticipeerd op de groei van Gush Etzion. Als het aan de Israëlische regering ligt moet daar in 2026 een half miljoen Israëli’s wonen. Voor de verbreding wordt land van twee Palestijnse plaatsen geconfisqueerd.
De Tunnels Road werd aangelegd in 1995, kort na ondertekening van de Oslo-akkoorden, die voorzagen in een periode van vijf jaar waarin Israëli’s en Palestijnen een akkoord over hun laatste geschilpunten zouden sluiten en Israël zich uit bezet gebied zou terugtrekken. Deze en twee andere bypass-wegen (bij Ramallah en Hebron/Al-Khalil) moesten kolonisten de gelegenheid geven de steden waaruit Israël zich om te beginnen terugtrok te vermijden.
De Oslo-akkoorden zijn nooit uitgevoerd en Israël is bypass-wegen blijven aanleggen en bestaande wegen blijven uitbreiden, en heeft het budget daarvoor de afgelopen jaren fors verhoogd. Peace Now noemt de wegen een belangrijke motor achter de ontwikkeling van de nederzettingen. Het becijfert hoe de nederzettingen langs de Tunnels Road na opening van de weg razendsnel groeiden: in zes jaar tijd was de bevolking verdubbeld en in tien jaar tijd verdrievoudigd. De verbreding van de weg zal volgens Peace Now leiden tot ‘een dramatische toename van het aantal kolonisten in de omgeving van Bethlehem’.
Met de verbreding van de weg schendt Israël opnieuw het internationaal recht, onderstreept Peace Now. Een bezettende mogendheid is slechts gerechtigd zulke projecten uit te voeren en land te confisqueren als daartoe een dwingende militaire noodzaak bestaat of als ze ten goede komen aan de onder bezetting levende bevolking.
Israël doet graag voorkomen of niet alleen de kolonisten – wier aanwezigheid op de Westoever op zichzelf illegaal is –, maar ook de Palestijnen van de weg profiteren. Daar is echter geen sprake van, schrijft Peace Now: een checkpoint garandeert dat de weg alleen door Israëli’s kan worden gebruikt. De Tunnels Road is een van Israëls zogenoemde ‘apartheidswegen’.
Peace Now waarschuwt luid en duidelijk dat Israël met de goedkeuring van de weg en de woningen opnieuw een destructieve en gevaarlijke stap zet. De goedkeuringen zijn bovenal een nieuwe nagel aan de doodskist van de tweestatenoplossing. Israël laat ermee zien dat het alles op alles zet om ieder perspectief op het tot wasdom komen van een soevereine en levensvatbare staat Palestina de grond in te boren. Die ontwikkeling gaat razendsnel en is onomkeerbaar.
De Verenigde Naties, de Europese Unie en wie weet Den Haag zullen een dezer dagen ongetwijfeld hun afkeuring en bezorgdheid uitspreken, zoals zij dat altijd doen. Ook zullen zij Israël opnieuw manen zich aan het internationaal recht te houden. Het zijn vermaningen met rituele betekenis, want in de praktijk laat de internationale gemeenschap Israël begaan. Van sancties, zoals die tegen tal van landen worden getroffen, wordt Israël opzichtig uitgezonderd.
In een artikel getiteld De moord op de tweestatenoplossing stelden wij onlangs de vraag of onze regering en de fracties in de Tweede Kamer nog een concrete mogelijkheid zien om die oplossing, die zij gloedvol blijven propageren, uit het vuur te slepen. Hoe zien zij dat voor zich, en wat doen zij daar concreet voor? In dit verband wezen we op een motie die de Kamer al in juni 2016 aannam. Daarin werd de regering opgeroepen concrete maatregelen te nemen, ‘bijvoorbeeld door opschorting van bilaterale of Europese samenwerkingsovereenkomsten’, wanneer partijen ‘ondermijnend beleid blijven voeren’. Wat moet Israël nog méér doen voor in Den Haag tot uitvoering van de motie wordt besloten?
Het is een pijnlijke constatering dat de ondergang van de tweestatenformule niet alleen het resultaat is van een destructieve samenwerking tussen extremistische kolonisten en de Israëlische regering, maar evenzeer van de koppige weigering van de internationale gemeenschap om het internationaal recht te respecteren en Israël door middel van sancties tot de orde te roepen. Het roept zo langzamerhand de vraag op wat de betoonde bezorgdheid met het lot van Israëli’s en met name Palestijnen werkelijk voorstelt.
