Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum spannen opnieuw een kort geding aan tegen de Staat. Die leeft een eerder opgelegd exportverbod van F-35-onderdelen met mogelijke eindbestemming Israël niet correct na. Het geding dient op 28 juni.
Op 12 februari 2024 besliste het Gerechtshof in Den Haag dat Nederland moet stoppen met de door– en uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël. In een door Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum aangespannen zaak oordeelde het Hof dat er een duidelijk risico bestaat dat met Israëlische F-35-gevechtsvliegtuigen ernstige schendingen van het humanitair oorlogsrecht worden gepleegd in Gaza. De regering heeft sindsdien de verantwoordelijkheid om iedere export waarvoor dit risico bestaat te stoppen.
Nederland is inderdaad gestopt met de doorvoer van onderdelen via het European Regional Warehouse in Woensdrecht naar Israël, maar weigert te garanderen dat Nederlandse onderdelen niet indirect alsnog in Israël terechtkomen. Daarbij kan het ook gaan om onderdelen die in Nederland door Fokker en andere bedrijven worden gemaakt en worden geleverd aan Amerikaanse bedrijven die de F-35 bouwen, zowel voor Israël als voor andere landen. Ook levert de VS (reserve-)onderdelen aan Israël, dat kunnen in theorie ook Nederlandse onderdelen zijn.
Op grond van de eerdere gerechtelijke uitspraak is iedere levering waarbij Israël de waarschijnlijke eindbestemming is verboden, ook die van bedrijven als Fokker. Maar de regering houdt die indirecte route open. Ze doet ten onrechte voorkomen of de route vanuit Woensdrecht de enige is waar de uitspraak van het Gerechtshof over gaat.
Het is heel eenvoudig, zegt directeur Gerard Jonkman van The Rights Forum: Nederlandse onderdelen voor de F-35 mogen niet in Israël terechtkomen. En dat houdt duidelijke verplichtingen in voor de Nederlandse Staat:
Het betekent dat Nederland voor alle in ons land gemaakte F-35-onderdelen de garantie moet vragen en afgeven dat ze niet in Israëlische toestellen terechtkomen. Dat gebeurt niet. Daarom zijn we gedwongen opnieuw naar de rechter te stappen.
Dat onderschrijft ook Rolien Sasse, directeur van Vredesorganisatie PAX:
Dagelijks sterven in Gaza kinderen en burgers door Israëlische bombardementen. Daar wordt de F-35 bij ingezet. Wij betreuren dat opnieuw de gang naar de rechter nodig is, maar we hebben geen andere keus.
De organisaties vragen de rechter om de Staat een dwangsom op te leggen om te verzekeren dat iedere export van Nederlandse onderdelen met eindbestemming Israël nu daadwerkelijk stopt. Dat is gewoonlijk een onnodige stap, aangezien de Staat zich doorgaans aan uitspraken van de rechter houdt. Dat vertrouwen is nu echter geschaad.
Het kort geding wordt op 28 juni 2024 behandeld door het Gerechtshof Den Haag.
Om de juridische kosten van het kort geding te dekken hebben de drie organisaties een fondswervingscampagne gelanceerd. Doneren voor het kort geding kan hier. Meer informatie over de aangifte is beschikbaar op onze Q&A-pagina.
