Israëlische regering geeft groen licht voor bouw 3.352 kolonistenwoningen op Westelijke Jordaanoever, en voor uitbreiding van strategische kolonie in Oost-Jeruzalem. De EU protesteert, maar zolang sancties uitblijven is Brussel medeverantwoordelijk voor wat het de ‘feitelijke annexatie van Palestijns land’ noemt.
Met een reeks besluiten heeft Israël de afgelopen dagen duidelijk gemaakt dat het de kolonisering van de bezette Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem op volle kracht voortzet. De autoriteiten gaven groen licht voor de bouw van 3.352 woningen voor Israëlische kolonisten. Daarnaast werd bekendgemaakt welke aannemers de illegale kolonie (‘nederzetting’) Givat Hamatos in bezet Oost-Jeruzalem gaan bouwen.
Met de besluiten profiteerde Israël op de valreep van de aanwezigheid van bondgenoot Donald Trump in het Witte Huis. Zijn opvolger Joe Biden maakte eind oktober bekend zich tegen uitbreiding van de kolonies te zullen verzetten. De regering-Trump stelde vier jaar lang alles in het werk om Israëls agressieve Palestinapolitiek te steunen.
Critici hekelden de besluiten in harde bewoordingen. ‘Israëls premier Netanyahu feliciteert Biden door nieuwe oorlogsmisdaden goed te keuren’, schrijft Kenneth Roth, uitvoerend directeur van Human Rights Watch, op Twitter. Politiek analist en oprichter van de organisatie Terrestrial Jerusalem Daniel Seidemann concludeert dat ‘Netanyahu denkt het landsbelang te dienen door zijn middelvinger naar Biden op de steken’.
Woensdag, de dag van de inauguratie van Biden, besteedden de Israëlische autoriteiten de bouw van 2.572 woningen aan, schrijft de Israëlische nederzettingenwaakhond Peace Now. Aannemers kunnen het recht verwerven de woningen te bouwen en te verkopen. De ervaring leert dat binnen twee jaar na de aanbesteding de daadwerkelijke bouw begint, aldus Peace Now.
Van de geplande woningen zullen er 460 verrijzen in Pisgat Ze’ev, een in 1982 gestichte Israëlische kolonie in Oost-Jeruzalem. De overige 2.112 woningen zullen worden gebouwd in zeven kolonies, verspreid gelegen op de Westoever. Naast de woningen besteedden de autoriteiten volgens Peace Now ook een aantal niet nader gespecificeerde industriële en commerciële projecten in bezet gebied aan.
Afgelopen zondag gaven de Israëlische autoriteiten al groen licht voor de bouw van 780 woningen op de Westoever, aldus opnieuw Peace Now. Bijna zeshonderd daarvan zullen worden gebouwd in zes kolonies, eveneens verspreid gelegen op de Westoever.
Ruim honderd woningen zullen verrijzen in de kolonie Tal Menashe, waar afgelopen maand een Israëlische vrouw werd vermoord, vermoedelijk door een kort daarop opgepakte Palestijnse man. Haar echtgenoot riep direct op tot het geven van een ‘toepasselijk zionistisch antwoord: meer bouwen’. Zijn oproep om een misdaad met een misdaad te vergelden werd, zoals gebruikelijk in dit soort gevallen, direct overgenomen door kolonistenleiders en is nu door de Israëlische overheid gerealiseerd.
Naast goedkeuring voor de zeshonderd woningen werd in principe toestemming verleend voor wat wordt genoemd ‘legalisering achteraf’ van twee ‘buitenposten’ (outposts), nederzettingen die niet alleen illegaal zijn volgens internationaal recht, zoals alle nederzettingen, maar ook volgens de Israëlische wet. De buitenpost Nofei Nehemiah krijgt 118 nieuwe woningen en zal voortaan door het leven gaan als een ‘wijk’ van de nederzetting Rehelim, een bekend mechanisme voor het ‘witwassen’ van buitenposten. Rehelim zelf is ook een voormalige buitenpost, die in 2012 werd ‘gelegaliseerd’.
Volgens hetzelfde principe wordt de buitenpost Havat Yair als ‘wijk’ toegevoegd aan de nederzetting Yakir. Hier is toestemming gegeven voor 96 woningen, waarvan het merendeel al gebouwd of in aanbouw is. Naar verwachting wordt de ‘legalisering’ van beide buitenposten op korte termijn definitief bekrachtigd, een stap die als een formaliteit wordt beschouwd.
Hiermee was de koek nog niet op. Precies zes uur voor de inauguratie van Joe Biden kwamen de Israëlische autoriteiten met nieuws over een extreem explosief dossier: de voorgenomen bouw van 1.257 woningen in Givat Hamatos, een Israëlische kolonie in Oost-Jeruzalem. In november werd de bouw aanbesteed en konden potentiële kopers zich melden. Die aankondiging leidde, zoals wij eerder schreven, tot een harde aanvaring met de EU. Die beschouwt het project niet alleen als ‘een poging tot de facto annexatie die geen doorgang mag vinden’, maar bovendien als de doodsteek voor de tweestatenoplossing. Givat Hamatos is niet zomaar een kolonie, maar een zwaard van Damocles boven een 25 jaar lang gekoesterde vredesformule.
Effect hebben die harde protesten niet gehad, want woensdag maakte Israël bekend dat het de aannemers heeft geselecteerd die de 1.257 woningen gaan bouwen. In een volgende fase zullen er nog 1.353 woningen bijkomen. De uitbreiding van Givat Hamatos is een feit.
Een poging van de Israëlische organisatie Ir Amim de aanbesteding te vertragen mislukte. De organisatie tekende bij de rechter bezwaar aan vanwege discriminatie van potentiële Palestijnse gegadigden uit Oost-Jeruzalem voor 501 woningen die door Israël worden gesubsidieerd. Vorige week bevroor de rechter de inschrijving op de woningen, maar die maatregel werd dinsdag herroepen. Ir Amim kan op 27 mei zijn bezwaar toelichten tijdens een hoorzitting.
De Israëlische besluiten zijn niet alleen een opgestoken middelvinger naar Biden, maar ook naar de EU en haar lidstaten. Brussel reageerde met nog meer protesten. Zondag veroordeelde de EU het besluit tot de bouw van 780 woningen direct als ‘een schending van het internationaal recht en een verdere ondermijning van het perspectief op een levensvatbare tweestatenoplossing’. Ook riep ze opnieuw op het Givat Hamatos-project te staken. Brussel maande Israël de besluiten terug te draaien en ‘leiderschap te tonen’:
We call upon the Government of Israel to reverse these decisions on settlements and show leadership to rebuild trust and confidence between the parties, which is necessary for an eventual resumption of meaningful Israeli-Palestinian negotiations.
Het Verenigd Koninkrijk kwam met een eigen protest, en ook VN-chef António Guterres waarschuwde Israël. Dinsdag hadden vertegenwoordigers van 16 Europese landen en de EU een onderhoud met een topambtenaar van Israëls ministerie van Buitenlandse Zaken, waarin zij Israël opnieuw maanden de kolonisering van Oost-Jeruzalem en de Westoever te staken.
De waarschuwingen waren opnieuw aan dovemansoren gericht. De topambtenaar verklaarde dat de Europese protesten over Givat Hamatos ‘op niets gebaseerd zijn, om het diplomatiek uit te drukken’. Jeruzalem is immers ‘de hoofdstad van Israël’, en wat het daar bouwt gaat Europa niets aan. De EU zou er beter aan doen te protesteren tegen Irans uraniumverrijking, was de boodschap.
Ook premier Netanyahu maakte duidelijk dat Europa en de VN de boom in kunnen. Zondag maakte hij de goedkeuring van de bouw van de 780 woningen triomfantelijk wereldkundig op Twitter. In zijn enthousiasme schoot hij zover door dat het leek of de woningen al gebouwd zijn. In zijn tweet kondigde hij bovendien aan dat Israël de kolonisering van ‘Judea en Samaria’ en ‘het Land Israël’ – bijbelse benamingen voor de Westoever en ‘Groot-Israël’ – zal voortzetten:
We are happy to announce today that 800 new apartments have been built in Judea and Samaria. We are here to stay. We continue to build the Land of Israel!
De EU en VN betalen de prijs voor decennia van tandeloos beleid. Ontelbaar zijn de protesten, veroordelingen en vermaningen die Israël in de loop der jaren naast zich heeft neergelegd, zoals het dat ook met bindende VN-resoluties deed. Steeds meer kregen die protesten een louter ritueel karakter – een vast bijverschijnsel bij iedere stap in het koloniseringsproces, waarvan bij voorbaat duidelijk was dat het geen effect had.
Normaal gesproken krijgen staten die bindende VN-resoluties, het internationaal recht en de universele mensenrechten structureel schenden te maken met sancties. Een overeenkomst als het voor Israël zeer gunstige EU-Israël Associatieverdrag had volgens de daarin opgenomen mensenrechtenclausule (artikel 2) allang moeten worden bevroren. Maar Brussel zondert Israël tot op de dag van vandaag van zulke maatregelen uit, daarmee zélf zijn verplichtingen onder internationaal recht schendend. Sterker nog, de Unie en de afzonderlijke lidstaten blijven de betrekkingen met Israël intensiveren alsof er niets aan de hand is. Eind november gingen we in een artikel over Givat Hamatos uitvoerig in op wat we het ‘schizofrene Europese beleid’ noemden.
Ook in Den Haag, de mondiale ‘Hoofdstad van Vrede en Recht’, regeert het ongestraft laten van Israël. Aan kritische woorden is ook daar geen gebrek. Nog onlangs stelde minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken gedecideerd dat ‘het bestrijden van straffeloosheid een topprioriteit in het Nederlandse buitenlandbeleid is’. Eerder stelde hij de ontwikkeling van de relatie met Israël afhankelijk ‘van Israëls inzet voor een vredesakkoord gebaseerd op de tweestatenoplossing’. Daarbij verwees hij naar een motie van de toenmalige Kamerleden Michiel Servaes (PvdA), Sjoerd Sjoerdsma (D66) en Raymond Knops (CDA), waarin zowel Israël als de Palestijnen sancties in het vooruitzicht werden gesteld als zij ‘ondermijnend beleid blijven voeren’.
Israël ondermijnt de tweestatenoplossing continu, er is zelfs amper een Israëlisch politicus te vinden die zich niet openlijk tegen die oplossing uitspreekt, maar kabinet en parlement blijven Israël hardnekkig de hand boven het hoofd houden. Illustratief is dat afgelopen november in het begrotingsdebat van Buitenlandse Zaken een motie over sancties tegen de illegale Israëlische kolonisering met ruime meerderheid werd verworpen: 22 stemmen voor, 128 tegen. In de door DENK ingediende motie werd gepleit voor een verbod op economische relaties van Nederlandse ondernemingen met de nederzettingen, in het geval Israël opnieuw een nederzetting zou uitbreiden.
Wat Den Haag en Brussel betreft mogen de Israëlische kolonisten hun producten in de EU blijven verkopen, en Europese bedrijven zaken blijven doen in de illegale nederzettingen. Nederlandse en andere Europese overheden doen zelf zaken met militaire en andere bedrijven die in de bekende dubbelrol van facilitator en profiteur direct bij de Israëlische bezetting en kolonisering zijn betrokken. Onlangs nog sloot het ministerie van Defensie twee overeenkomsten met de Israëlische wapenfabrikant Elbit Systems, die een belangrijke rol speelt in de bezetting en kolonisering van Palestijns gebied. Met dit beleid dragen Den Haag en de EU direct bij aan de levensvatbaarheid van de nederzettingen, en zijn zij medeverantwoordelijk voor de feitelijke annexatie van Palestijns land en de ondergang van de tweestatenoplossing.
Wat nu?, is de logische vraag aan de Haagse en Brusselse politiek. In het licht van de Israëlische besluiten volstaan de bekende obligate verwijzingen naar de tweestatenoplossing niet langer. Op politici die deze oplossing desondanks blijven propageren rust de plicht toe te lichten hoe die nog haar beslag kan krijgen.
Zeker is dat Israël zijn feitelijke annextie van Palestijns gebied in zo hoog mogelijk tempo zal blijven voortzetten. In 2020 gaven de Israëlische autoriteiten groen licht voor de bouw van 12.159 woningen voor kolonisten, aldus Peace Now – bijna vierduizend meer dan het hoogste aantal in het afgelopen decennium (8.457 in 2019). Naast de nu aangekondigde uitbreiding van de kolonies liggen er ook plannen klaar voor de ‘legalisering’ van tientallen buitenposten.
Minstens zo belangrijk zijn de tientallen infrastructurele projecten die op stapel staan of al uitgevoerd worden, met als klap op de vuurpijl een in november aangekondigd masterplan van het Israëlische ministerie voor Transport. Voor het eerst sinds het begin van de bezetting in 1967 zijn daarin de infrastructuur in bezet gebied en die in Israël zelf geïntegreerd, schrijft de krant Haaretz. Hoofddoel is door middel van een stelsel van wegen, tunnels en viaducten snelle verbindingen tussen de kolonies en Israël tot stand te brengen.
Gevolg daarvan is niet alleen een nog verdere versnippering van door Palestijnen bewoond gebied, maar ook verdere kolonisering. De ervaring heeft geleerd dat de aanleg van wegen een enorme stimulans is voor de bouw van nieuwe nederzettingen. Yehuda Shaul, mede-oprichter van de Israëlische organisatie Breaking the Silence en auteur van het vorige maand verschenen rapport ‘Highway to Annexation’, voorspelt een stormachtige ontwikkeling:
This is not another hundred housing units there or here, this is de facto annexation on steroids.
Ook Peace Now waarschuwt voor dit effect. De organisatie wijst onder andere op het onlangs door de regering beschikbaar gestelde budget van 3,5 miljoen euro voor de planning en aanleg van een weg die de ontwikkeling van het E1-gebied (‘East One’) mogelijk moet maken. Hier ligt onder andere het bedoeïenendorp Khan al-Ahmar, dat al jaren met ontruiming wordt bedreigd. Peace Now citeert de burgemeester van de nabijgelegen kolonie Ma’ale Adumim, die zonder omwegen stelt dat de weg is bedoeld om ‘een groot gebied feitelijk af te kunnen sluiten voor Palestijnen en het tot een integraal deel van Israël te maken’.
Volgens nog niet gepubliceerde cijfers van Israëls ministerie van Binnenlandse Zaken zou het aantal kolonisten in de door Israël erkende nederzettingen op de Westoever de afgelopen vijf jaar met 17 procent zijn toegenomen en momenteel een kleine 500 duizend bedragen. Tellen we daar de circa 230 duizend Israëlische kolonisten in Oost-Jeruzalem en de bevolking van de ongeveer 130 buitenposten bij op, dan kan worden aangenomen dat het totaal aantal kolonisten in bezet gebied rond de driekwart miljoen ligt. And counting.
