In het Evangelie gaat het om barmhartigheid, gerechtigheid en opstanding. Als het om de kwestie-Israël/Palestina gaat horen we daarover weinig van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Ongetwijfeld gebeurt het binnenkamers en langs diplomatieke weg hier en daar. Vanwaar de schroom van de PKN om zich uit te spreken?
Eind juni zond The Rights Forum een brief door aan de PKN van de Nationale Coalitie van Christelijke Organisaties in Palestina (NCCOP). De Palestijnse christenen deden een dringend beroep op de solidariteit van de Wereldraad van Kerken en de oecumenische beweging in de wereld. Na honderd jaar onrecht was het, volgens de coalitie, de hoogste tijd voor actieve betrokkenheid van de wereldwijde christelijke gemeenschap om verandering te brengen in een uitzichtloze situatie. The Rights Forum riep de Nederlandse kerken op gehoor te geven aan de noodkreet van de Palestijnse christenen. Tot dusver hult de PKN zich in stilzwijgen.
De PKN geeft ondertussen wel op een bijzondere manier uiting aan haar roeping tot onopgeefbare verbondenheid met Israël. Op de eerste zondag in oktober markeert de PKN zijn ‘liefde voor het volk Israël’ met de traditionele Israëlzondag. Zoals de PKN-website meldt gaat het op deze speciale dag in het kerkelijk jaar om de relatie met het joodse volk ‘in dienen, leren en vieren’.
De Israëlzondag werd in 1949 door de hervormde synode ingesteld, net na de Tweede Wereldoorlog en net na de vestiging van de staat Israël in 1948. Je vraagt je af of de initiatiefnemers zich destijds bewust waren dat de Israëlische ‘onafhankelijkheidsoorlog’ gepaard ging met de Nakba, de tragedie waarbij meer dan 700 duizend autochtone bewoners van het land moesten vluchten. In 1984 werd ook van gereformeerde zijde officieel de Israëlzondag ingesteld.
In veel kerken in Nederland wordt op Israëlzondag een speciale collecte gehouden. Met de opbrengst van die collecte wordt het werk van Kerk en Israël gesteund. Kerk en Israël wil mensen in de kerk bij de joodse wortels van hun geloof brengen en het gesprek tussen joden en christenen bevorderen. In Nederland worden predikanten en gemeenten toegerust op het gebied van de relatie met het volk Israël. In Israël wordt bijvoorbeeld het werk van Nes Amimm gesteund.
Graag zou ik de besteding van deze collecte bespreekbaar maken.
In de afgelopen zeventig jaar maakte de Israëlische maatschappij een gedaanteverwisseling door. Van een sobere, op socialistische leest geschoeide samenleving verschoof zij naar een meer individualistische en kapitalistische maatschappij, waar bovendien een rechts-nationalistische wind (vooral uit de religieuze hoek) is komen te waaien.
Verder bezet Israël al vijftig jaar de Westelijke Jordaanoever en is er geen enkele indicatie dat deze bezetting zal eindigen. Een democratisch joods Israël zal alleen toekomst hebben als er ook een Palestijnse staat kan worden gevestigd, met inachtneming van de grenzen van voor de Zesdaagse Oorlog van 1967.
Ook is het van belang dat er in Israël een scheiding tussen staat en synagoge komt en er een Grondwet wordt opgesteld. Op dit moment heeft de joodse orthodoxie het in Israël voor het zeggen.
Bovenstaande ontwikkelingen nopen tot een kritische kijk op de Israëlzondag en de speciale collecte van die dag.
Het steunen van Nes Amimm en de organisatie Rabbis for Human Rights is goed, maar mijns inziens te weinig. Nes Amimm, bijvoorbeeld, houdt uitverkoop van haar woningbezit. Helaas is het merendeel van de verkochte huizen in handen gekomen van Israëli’s en niet, zoals de bedoeling was, voor de helft naar joodse Israëli’s gegaan en de andere helft naar Palestijnse Israëli’s. Ik benieuwd hoe de verkoop van de volgende tranches zal verlopen.
Het project van Kerk in Actie in Jeruzalem is vooral gericht op scholing en pastoraat. Acties voor bevrijding en gerechtigheid worden nauwelijks ondernomen of gesteund, daar noch hier.
Voor de hand ligt kerkelijke steun aan de volgende mensenrechtenorganisaties:
Het zijn juist deze organisaties die het geweten vormen voor vrede en mensenrechten in Israël. Ze hebben internationale steun hard nodig, vooral nu de Israëlische regering in toenemende mate hun functioneren bemoeilijkt.
Eerder riep de Wereldgemeenschap van hervormde/gereformeerde kerken (World Communion of Reformed Churches, WCRC) alle 225 aangesloten kerken op zich te herbezinnen op hun relatie met Israël en Palestina. Die herbezinning zou geënt moeten zijn op de voor de kerk geldende verplichtingen ten aanzien van de mensenrechten en het internationaal recht. Ook voor de PKN dringt de tijd om zich duidelijk uit te spreken. De Israëlzondag is daartoe een uitgelezen gelegenheid.
Aartsbisschop Desmond Tutu en andere Zuid-Afrikaanse christelijke leiders hebben de situatie in Israël/Palestina gekarakteriseerd als een vorm van apartheid die ‘zelfs erger is dan de Zuid-Afrikaanse apartheid’. Ik doe een beroep op u de uitspraken van bisschop Desmond Tutu in dit verband te bestuderen en serieus te nemen. Het discrimineren en onderdrukken van mensen op grond van geloof, ras, huidskleur of geslacht, waar dan ook in deze wereld, kan en mag niet.
Ik koester een diepgewortelde hoop op vrede in het midden-oosten met gerechtigheid als basis.
Doekle Terpstra
Bestuurder
