De Palestijnen worden niet alleen fysiek onderdrukt, ook hun narratief wordt door Israël en zijn lobby de kop ingedrukt. De hetze tegen de leus ‘From the river to the sea, Palestine will be free’ geldt als markant voorbeeld.
Een rechtszaak, een Tweede Kamermotie en volop media-aandacht: de leus From the river to the sea leidde in Nederland tot buitenproportionele reacties en oproepen tot een verbod. Waar kijken we naar?
Wat betekent de leus?
Met de leus eisen de Palestijnen al sinds de jaren zestig een eind aan de fragmentering van hun land en volk, en aan de uiteenlopende vormen van rechteloosheid en onderdukking waaraan zij blootstaan. Zij eisen gelijke rechten en vrijheid in elk deel van hun historische thuisland Palestina – van de rivier Jordaan tot de Middellandse Zee. Over een politieke oplossing van het Palestijns-Israëlische ‘conflict’ zegt de leus niets.
Is daar (juridisch) iets op tegen?
Nee. De roep om recht en vrijheid is volstrekt legitiem, en gangbaar onder volken die zich willen ontworstelen aan (koloniale) overheersing. Ook met het gebruik van de leus in Nederland is niets mis. Op 15 augustus 2023 oordeelde het Gerechtshof Amsterdam dat die niet antisemitisch, haatzaaiend, opruiend of bedreigend is, en binnen de vrijheid van meningsuiting valt.
Werd daar dan aan getwijfeld?
In 2021 werd aangifte gedaan tegen het gebruik van de leus. Die zou antisemitisch zijn en moest verboden worden. In alle doorlopen juridische procedures werd de aanklacht verworpen. Het Hof verklaarde hem definitief ongegrond. Iedereen is vrij de leus te gebruiken. Discussie gesloten.
Waar zijn de beschuldigingen op gebaseerd?
De redenering is dat vrijheid en gelijke rechten voor de Palestijnen neerkomen op het ‘einde van Israël’, de ‘verjaging’ of zelfs de ‘uitroeiing van de Joden’. Volgens Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding Eddo Verdoner – voormalig voorzitter van het Centraal Joods Overleg (CJO) en bestuurslid van de omstreden lobbyclub CIDI – staat de leus gelijk aan de ‘delegitimering van de Joodse staat’, en betekent die dat Joden weg zullen trekken of misschien worden verdreven. Zelfs Joodse Nederlanders zouden zich er volgens hem door ‘bedreigd’ voelen. Een laatste beschuldiging is dat de leus ook door Hamas gebruikt wordt.
Wat klopt daarvan?
Dat Hamas hem gebruikt klopt, net als Fatah – de dominante partij binnen de Palestijnse Autoriteit –, en elke andere fractie die de ambitie heeft voor de Palestijnen op te komen. Daarnaast gebruiken Israëlische leiders en hun bondgenoten From the river to the sea om de etnische zuivering en Joodse kolonisering van Palestina te promoten. In Nederland heeft dat nooit tot ophef geleid. Volgens de Israëlische krant Haaretz is Israël nota bene de ‘moeder’ van het concept: niet alleen als leus, maar vooral in de praktijk.
En de overige beschuldigingen?
Als gelijke rechten voor alle inwoners van Israël en bezet Palestina neerkomen op de ‘delegitimering van Israël’, dan is er iets grondig mis met die staat. En wie suggereert dat gelijkwaardigheid onleefbaar is voor Joden, zegt in feite dat die alleen gedijen in de rol van onderdrukker – een klassiek antisemitisch frame. Krachttermen als ‘verjaging’ of ‘uitroeiing’ zetten de wereld nog verder op zijn kop. Het is juist Israël dat zich hier schuldig aan maakt – nota bene uit naam van het ‘Joodse volk’. En het zijn de Palestijnen die zich daartegen verzetten.
Hebben de klagers dan geen punt?
Geen enkel. Ze hebben vooral een probleem. Het Israël dat zij zich wensen is een land waarin Joden exclusieve rechten hebben boven de oorspronkelijke Palestijnse bevolking en andere groepen: de huidige apartheidsstaat. Het toestaan van gelijke rechten aan alle burgers betekent dat Joden hun superieure positie verliezen en Palestijnen terugkeren naar de plaatsen in Israël waaruit zij zijn verdreven. Dat is wat Verdoner presenteert als ‘delegitimering van de Joodse staat’ en ‘bedreigend’ voor Joodse Nederlanders.
Waarom zouden die zich bedreigd voelen?
Verdoner bepleit dat Israël een ‘Joodse staat’ moet blijven om Joodse Nederlanders een heenkomen te garanderen als zij ooit Nederland zouden moeten ontvluchten. Zo stelt hij een eventueel belang van sommige Joodse Nederlanders boven het recht van miljoenen Palestijnen om in vrijheid te leven. Dat is een gevaarlijke strategie voor een antisemitismebestrijder.
Zijn Joodse Nederlanders daar mee geholpen?
Integendeel. Verdoner jaagt het antisemitisme juist aan door zijn koppeling van Joodse Nederlanders aan de Palestijnse rechteloosheid, en door zijn suggestie dat zij er van profiteren. Ieder ander die dat beweert, wordt door Verdoner geheid van antisemitisme beschuldigd. Dit nog los van het feit dat de meeste Joodse Nederlanders zich helemaal niet bedreigd zullen voelen door de Palestijnse roep om vrijheid en gelijkheid, maar die vanuit hun Joodse waarden juist goed begrijpen. Dat verklaart waarom zovelen van hen zich voor de Palestijnen inzetten, ook bij The Rights Forum.
Waar kijken we dan eigenlijk naar?
De onderdrukking van de Palestijnen is niet alleen fysiek, maar betreft ook hun narratief. Doel van de protesten tegen hun leus is het delegitimeren en verdacht maken van het gerechtvaardigde Palestijnse streven om na 77 jaar in vrijheid te kunnen leven. Die strategie bestaat al lang en is succesvol: decennia van delegitimering en dehumanisering van de Palestijnen heeft de wereld op het punt gebracht dat wordt toegekeken hoe in Gaza de fase van uitroeiing en verdrijving zich voltrekt.
Wat is het grotere beeld?
Dit is hoe Israëls (verdringings)kolonialisme werkt. De Palestijnen moeten weg, én hun verhaal moet weg. Ook al worden zij letterlijk in hun bestaan bedreigd, hun leuzen en symbolen worden alleen getolereerd als ze aanvaardbaar zijn voor hun Israëlische onderdrukker. Maar voor Israël is elk teken van Palestijns leven er één te veel, en geldt elke referentie aan Palestijnse rechten als ‘bedreiging’.
Hoe draagt Nederland hieraan bij?
In Nederland staat een agressieve lobby klaar om Israëls agenda te behartigen. In oktober 2023 nam een rechtse pro-Israël-meerderheid van de Tweede Kamer een motie aan die From the river to the sea brandmerkt als een oproep tot geweld. Dat de rechter die claim twee maanden eerder gedecideerd van tafel had geveegd, werd in het parlement glashard genegeerd. Deze maand beschreven we hoe de VVD de motie aan een meerderheid hielp en zo de vrijheid van meningsuiting inperkte. Voor die partij is de Nederlandse rechtsstaat ondergeschikt aan het belang van Israël, onderbouwden we in een eerder artikel.
Zijn er andere voorbeelden?
Kenmerkend voor de onderdrukking van het Palestijnse narratief was de hetze tegen de watermeloen – een nationaal Palestijns symbool. In de Tweede Kamer beschuldigde VVD-leider Dilan Yesilgöz collega-Kamerlid Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) van antisemitisme en sympathie voor Hamas omdat ze op watermeloen trakteerde. Het illustreert hoe vérgaand het Palestijnse narratief over de volle breedte wordt onderdrukt. Zo werd de Palestijnse arts Ghassan Abu-Sittah de toegang tot Nederland ontzegd, trok de Tweede Kamer een uitnodiging aan VN-gezant Francesca Albanese in, worden Nederlandse organisaties en activisten gecriminaliseerd, bedreigd en belasterd, en bijeenkomsten en symposia gecanceld. Dat alles op institutionele schaal.
Wat zijn de concrete gevolgen?
Een ernstig gevolg is dat de vrijheid van meningsuiting in Nederland toenemend onder druk staat. Ook voor de Palestijnen zijn de gevolgen ingrijpend. Hun delegitimering leidde in Nederland onder meer tot de afschaling van hulp. Denk aan het intrekken van de financiële steun aan de Palestijnse landbouworganisatie UAWC en de VN-organisatie voor Palestijnse vluchtelingen UNRWA. Beide maatregelen werden voorafgegaan door ongekende lastercampagnes en juridische druk van de Israëlische regering en haar (ook Nederlandse) bondgenoten.
Zijn er specifieke actiepunten?
Critici van From the river to the sea moeten zich realiseren waar zij aan bijdragen en nagaan of hun kritiek wel klopt. The Rights Forum waarschuwt voor de aanwijsbare schade aan de democratie en rechtsstaat die door toedoen van de Israël-lobby wordt aangericht. Daarnaast waarschuwt The Rights Forum voor het opvoeren van Joodse Nederlanders ter legitimering van Israëls apartheid en andere misdaden. Laat die groep erbuiten, is onze dringende oproep.
