De kwestie-Palestina/Israël komt in de Tweede Kamer vaak aan de orde. Zo nu en dan vindt een debat in de plenaire vergaderzaal plaats. Vaker debatteert de Kamer met de minister van Buitenlandse Zaken in de Vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken. In die commissie zitten de buitenlandwoordvoerders van de politieke partijen.
Op het dossier-Palestina/Israël is de Kamer sterk verdeeld. De scheidslijn is daarbij niet of de partijen Israëls bestaansrecht en veiligheid steunen − dat doen álle partijen. Wat de Kamer verdeelt is de Israëlische bezetting van Palestina. Enkele partijen steunen de bezetting politiek en ideologisch. Andere bevorderen juist beleid dat een einde moet maken aan de bezetting.
De verdeeldheid van de Tweede Kamer is van extra groot belang wanneer het kabinet intern verdeeld is, zoals tijdens het kabinet-Rutte II. Daarin verschilden de standpunten van de regeringspartijen VVD en PvdA sterk: de VVD gedoogt en faciliteert de Israëlische bezetting en kolonisering van Palestina, terwijl de PvdA voorstander is van beleid dat beide terugdringt.
Op grond van hun standpunten in de Kamer kunnen de partijen in drie blokken worden verdeeld: pro-bezetting, anti-bezetting en ‘midden’. Het midden bevat partijen die niet duidelijk tot een van de andere kampen gerekend kunnen worden. De afbeelding hieronder laat zien hoe groot deze drie blokken zijn en welke partijen daartoe behoren (tussen haakjes het aantal Kamerzetels):
Ten opzichte van de Kamer tijdens het kabinet-Rutte II is het pro-bezettingsblok van 65 naar 63 zetels gekrompen en het anti-bezettingsblok van zeventig naar 64 zetels. Het midden is bij de verkiezingen van 15 maart 2017 gegroeid van vijftien naar 23 zetels.
De Kamer heeft 150 zetels. Voor een Kamermeerderheid zijn minimaal 76 zetels nodig. Doordat de pro- en anti-blokken dat aantal niet halen, is er geen automatische Kamermeerderheid vóór of tegen de bezetting. Voor een meerderheid zijn die blokken afhankelijk van de partijen in het midden: CDA en 50Plus.
Een Kamermeerderheid is belangrijk bij moties, die door één of meerdere partijen worden ingediend en waarover de hele Tweede Kamer stemt. Moties zijn een veelgebruikt middel om het kabinetsbeleid te beïnvloeden en een goede indicator voor de opstelling van een partij.
Tijdens Rutte-II werden door de pro- en anti-blokken veel moties ingediend om het kabinet te bewegen de bezetting meer of minder te steunen. We hebben 55 moties geregistreerd die, op grond van hun oproep aan de regering, als pro- of anti-bezetting te classificeren zijn. Voor de moties ‘pro-bezetting’ (31 stuks) geldt in algemene zin: die bevorderen beleid dat de bestaande situatie van ongelijkheid en rechteloosheid bestendigt en de bezetting en nederzettingen ten goede komt. Voor de moties ‘anti-bezetting’ (24 stuks) geldt: die willen de status quo van ongelijkheid en rechteloosheid juist doorbreken en voorzien in maatregelen tegen de bezetting en nederzettingen.
Bekijk een gedetailleerd overzicht van alle 55 moties
Per partij hebben we het stemgedrag bij deze moties geregistreerd. Dat geeft het volgende beeld:
Hoe hoger het percentage, des te meer is een partij vóór (pro) of tegen (anti) de bezetting. Voorbeeld: het CDA steunde 16 procent van de pro-bezettingsmoties en 25 procent van de anti-bezettingsmoties.
Het pro-bezettingsblok werd tijdens het kabinet-Rutte II gevormd door VVD, ChristenUnie, SGP, VNL en PVV. Bij die partijen overheerste overduidelijk de steun voor pro-bezettingsmoties. Het anti-bezettingsblok bestond uit SP, DENK, Partij voor de Dieren, GroenLinks, D66 en PvdA. CDA en 50Plus lieten een gemengd beeld zien.
Drie van de 31 pro-bezettingsmoties (10 procent) en zes van de 24 anti-bezettingsmoties (25 procent) werden door de Tweede Kamer aangenomen. Bij de stemmingen gaf het CDA vaak de doorslag.
Naast moties dienen partijen Kamervragen in om het kabinetsbeleid te beïnvloeden. De onderwerpkeuze toont aan welke kwesties en gebeurtenissen de partijen belangrijk vinden. In de vraagstelling laten ze veelal hun standpunten doorschemeren. We hebben geturfd hoe vaak de partijen tijdens het kabinet-Rutte II Kamervragen over Israël-Palestina hebben gesteld:
Bekijk alle ingediende vragen per partij
Bij de verkiezingen van 15 maart 2017 zijn dertien partijen in de Tweede Kamer gekomen. Hun standpunten met betrekking tot Israël-Palestina hebben we per partij samengevat. Informatie over hun opstelling tijdens het kabinet-Rutte II, ingediende Kamervragen, stemgedrag bij moties en hun verkiezingsprogramma is hier te vinden:
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD)
Christen Democratisch Appel (CDA)
Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)
Lees onze pagina’s over de programma’s van de partijen voor de verkiezingen van 2017 (Tweede Kamer), 2014 (Europees Parlement) en 2012 (Tweede Kamer)