Nog steeds wordt de Israëlische onderdrukking van de Palestijnen gedoogd of actief gesteund door Nederlandse kerken, christelijke instellingen en politici. In de protestantse kerk is debat gaande over de band met Israël.
In juni 2017 stuurde de Nationale Coalitie van Christelijke Organisaties in Palestina (NCCOP) een noodkreet naar haar christelijke zusters en broeders rond de wereld. Aanleiding tot die schreeuw om hulp was de Israëlische onderdrukking – in de vorm van apartheid, bezetting en kolonisering – waaraan de Palestijnse christenen ten onder dreigen te gaan; en met hen de Palestijnse samenleving als geheel.
The Rights Forum heeft zich ingespannen de noodkreet van de Palestijnse christenen over te brengen aan Nederlandse kerken en christelijke organisaties, kerkleiders en politici. Dat initiatief bleef goeddeels onbeantwoord. De vraag staat open waarom zoveel christenen de handen hebben afgetrokken van hun Palestijnse zusters en broeders, nota bene de hoeders van het christelijk erfgoed in het Heilige Land.
Navraag bij kerkelijke instellingen en hun vertegenwoordigers levert het beeld op van extreme verdeeldheid. Waar een deel van christelijk Nederland zich laat leiden door waarden als christelijke solidariteit, mensenrechten en internationaal recht, heeft een ander deel die opgeofferd aan extreme ideologische beginselen; voor die groep is de tekst van de Bijbel van groter belang dan het leed van miljoenen mensen van vlees en bloed.
Die worsteling met christelijke kernwaarden werd afgelopen maanden zichtbaar in dagblad Trouw, dat een aantal opinie-artikelen publiceerde over wat in de protestantse kerkorde de ‘onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël’ wordt genoemd. De soms felle discussie over het onderwerp krijgt op 14 januari een vervolg tijdens een debatmiddag binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN).
Aanleiding tot de discussie was het artikel ‘De kerk kan prima zonder Israëltheologie’ van 14 september 2018. Het werd geschreven door predikant Jan Offringa van de protestantse gemeente in Wijk bij Duurstede, en verscheen op de website Liberaal christendom, waarvan Offringa de hoofdredacteur is. Diezelfde dag publiceerde Trouw een interview met hem onder de kop ‘Aparte plek voor Israël in de Protestantse Kerk is onnodig en dubieus’.
De publicaties leidden tot scherpe reacties, waarop Offringa op 5 oktober in Trouw inging onder de kop ‘Ik wil de mist doen optrekken in de relatie tussen kerk en Israël’. Ook hij stuitte op de worsteling die plaatsvindt:
Onbedoeld bevestigen de uiteenlopende reacties in Trouw mijn stelling dat het terrein van kerk en Israël een grote mistbank is. Allerlei vaagheden, misverstanden en schuldgevoelens lopen door elkaar heen.
Offringa schrijft dat zijn aanzet tot discussie à priori theologisch is bedoeld, maar erkent de bredere betekenis van het thema. Het is een feit dat talloze kerken en christelijke instellingen decennia hebben weggekeken van de Israëlische misdaden tegen de Palestijnen, of die zelfs actief ondersteunen. Dat betrekt hen bij, onder meer, schendingen van de mensenrechten.
Dat kan niet worden afgedaan met een theologische discussie, maar vereist grondig debat, zeker in een tijd waarin het lot van de Palestijnen wereldwijd op steeds bredere maatschappelijke verontwaardiging stuit. Van kerken wordt verwacht dat zij opkomen voor de slachtoffers van onderdrukking – waaronder hun Palestijnse geloofsgenoten –, en niet voor de onderdrukker.
Dat debat heeft ook politieke betekenis. Dinsdag publiceerden wij een analyse van het stemgedrag van de Haagse politieke fracties ten aanzien van de kwestie-Palestina/Israël. Daaruit blijkt dat de christelijke partijen ChristenUnie en SGP onvermoeibaar trachten de Israëlische onderdrukking van de Palestijnen van Nederlandse politieke steun te voorzien.
Uit onze analyse blijkt ook de sleutelrol die het CDA speelt in stemmingen over de kwestie. In 2018 blokkeerde de partij moties waarin werd aangedrongen op bescherming van de Palestijnen en de internationale rechtsorde, en hielp zij moties die daar inbreuk op maakten juist aan een meerderheid.
Zolang de leden van de christelijke partijen, met name die van het CDA, nalaten hun Haagse fracties tot de orde te roepen, zal Nederland passief blijven toekijken hoe de Palestijnen ten onder gaan. Van hun kant kijken die verbijsterd toe hoe een deel van hun Nederlandse zusters en broeders zich verliest in theologisch debat, in plaats van zich acuut in te zetten voor hun bescherming.
