De cartografie van Google Maps weerspiegelt niet de feitelijke situatie in Israël en Palestina, maar de politieke realiteit zoals Israël zich die wenst. Palestijnen in bezet gebied hebben er niets aan. In een kritisch rapport wordt Google opgeroepen zijn leven te beteren.
Wie weleens door de bezette Palestijnse gebieden heeft gereisd, heeft misschien gemerkt dat Google Maps daar weinig behulpzaam is. Dat is geen toeval. Volgens een rapport van de non-profit organisatie 7amleh – The Arab Center for the Advancement of Social Media ontwijkt Google zijn verantwoordelijkheden onder zowel het internationaal recht als de universele mensenrechten door in zijn online kaartenservice enkel het ‘Israëlische verhaal’ te vertellen. In het rapport, getiteld Mapping Segregation, stelt de organisatie onder andere dat de applicatie meerdere Palestijnse dorpen niet toont en in zijn routeomschrijvingen geen rekening houdt met de restricties waarmee Palestijnen dagelijks te maken hebben.
Hoe Google Israël en Palestina in kaart brengt is van belang omdat ruimtelijke indeling een van de aspecten is die de kwestie-Palestina/Israël bepaalt. Als grootste en meest gebruikte kaartenservice kan Google Maps bepaalde standpunten over die indeling legitimeren en andere delegitimeren. Google kiest ervoor de realiteit vanuit Israëlisch politiek perspectief weer te geven.
Zo wordt Israël op Google Maps duidelijk aangegeven als staat, met Jeruzalem als hoofdstad. De bezette Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook worden niet gemarkeerd als deel van een land of staat. Google erkent dus wel het bestaan van de staat Israël, maar niet van een Palestijnse staatkundige entiteit. Het erkent bovendien Jeruzalem als Israëls hoofdstad, terwijl er afgezien van de Verenigde Staten en Guatemala geen land is dat die erkenning deelt. Google geeft de Israëlische realiteit weer, die haaks staat op het internationaal recht.
Opvallend is daarnaast het ontbreken van meerdere Palestijnse dorpen op de bezette Westelijke Jordaanoever. Deze dorpen liggen voornamelijk in het zogeheten C-gebied (‘Area C’), dat als uitvloeisel van de Oslo-akkoorden tot eind jaren negentig onder ‘tijdelijk bestuur’ van Israël kwam – en dat bijna twintig jaar later nog altijd staat. De dorpen worden door Israël niet erkend, waardoor het de Palestijnen die er wonen veelal ontbreekt aan basale voorzieningen, zoals elektriciteit, stromend water, onderwijs, gezondheidszorg en een deugdelijke infrastructuur. Andere dorpen in het C-gebied staan wel op de kaart, maar een aantal is alleen zichtbaar na veel inzoomen.
In contrast hiermee zijn de Israëlische kolonies (‘nederzettingen’) op de Westoever – illegaal onder internationaal recht – wél duidelijk zichtbaar. Ze worden gemarkeerd als onderdeel van de staat Israël, waarmee Google opnieuw een politieke wens van Israël honoreert en zowel de internationale visie als het internationaal recht negeert.
In Israël zelf vaart Google dezelfde politieke koers. Zo zijn er volgens het rapport 36 bedoeïenendorpen in de Naqab-woestijn (Negev) die, in navolging van Israël, niet door Google Maps worden erkend. Wie lang inzoomt ziet dat de dorpen worden gemarkeerd met de naam van de bedoeïenenclans die er wonen, in plaats van met de naam van het dorp.
Kritiek krijgt Google Maps in het rapport ook op zijn routeplanningen: die houden geen rekening met de restricties waarmee Palestijnen dagelijks te maken hebben. Op de bezette Westelijke Jordaanoever is 79 kilometer aan zogenoemde ‘steriele wegen’ niet toegankelijk voor Palestijnen, en nog eens 155 kilometer alleen met een moeilijk verkrijgbare vergunning van de bezettingsautoriteiten. Daarnaast heeft Google Maps geen oog voor de talloze checkpoints die de bewegingsvrijheid van de Palestijnse bevolking beperken. Voor die bevolking kunnen die omissies in extreme gevallen het verschil tussen leven en dood bepalen; meer dan eens zijn ernstig zieke Palestijnen overleden omdat de auto die hen naar het ziekenhuis bracht bij een checkpoint werd teruggestuurd en niet bijtijds een ziekenhuis kon bereiken.
Zo ook krijgt een Palestijn die van Ramallah naar Bethlehem wil van Google Maps de aanbeveling door Jeruzalem te rijden, terwijl Palestijnen van de Westoever een speciale, en opnieuw moeilijk verkrijgbare vergunning van de bezetter nodig hebben om Jeruzalem in te mogen. Het kan overigens nog een stuk gekker. De Palestijn die van Nablus naar Ramallah wil, wordt geacht dwars door Israël te rijden – een tocht van meer dan vier uur, terwijl de werkelijke reistijd veertig minuten bedraagt.
Kritiek krijgt in het rapport ook Google’s Street View, dat het in Palestijns gebied schrijnend laat afweten. Terwijl van vrijwel iedere plek in Israël beeld beschikbaar is op Street View, geldt dat wat betreft de bezette Palestijnse gebieden alleen voor de steden Ariha (Jericho), Bethlehem en Ramallah – én voor de illegale Israëlische nederzettingen.
Door de door Israël gewenste politieke realiteit weer te geven en de Palestijnse realiteit goeddeels te negeren, demonstreert Google Maps dezelfde minachting voor het recht en de mensenrechten als Israël, luidt de voornaamste conclusie van het rapport. Terwijl juist van een bedrijf als Google, met zijn immense invloed op de internationale publieke opinie, mag worden verwacht dat het beide hooghoudt.
Het rapport eindigt met een aantal concrete aanbevelingen. Google wordt onder meer opgeroepen de niet-erkende Palestijnse dorpen toe te voegen op de kaarten, en Palestijnse dorpen in even groot detail te tonen als de illegale kolonies. Die kolonies dienen als illegaal te worden gemarkeerd, en Jeruzalem als een stad met internationale status. Daarnaast dient Google de A-, B- en C-gebieden, de ‘steriele’ wegen en de checkpoints op de Westoever zichtbaar te maken. Tussen alle aanbevelingen is er één die alle andere symbolisch overkoepelt: vermeld de naam ‘Palestina’ op Google Maps.
