Wie vindt dat de tweestatenoplossing de enige uitweg is uit het Palestijns-Israëlische ‘conflict’, moet het oordeel van het Internationaal Gerechtshof aangrijpen om die tot stand te brengen.
Israëls aanwezigheid in de Palestijnse gebieden is in strijd met het Palestijnse recht op zelfbeschikking, en met het verbod op het verwerven van grondgebied met geweld. Israël moet zich daarom direct terugtrekken uit Oost-Jeruzalem, de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Aldus het Internationaal Gerechtshof in zijn oordeel van 19 juli over de juridische consequenties van de Israëlische bezetting en kolonisering.
Dat juridische oordeel komt overeen met waar de Oslo-akkoorden (1993-1995) al in 1999 toe hadden moeten leiden: de tweestatenoplossing. Die is echter nooit tot stand gekomen. Israël heeft ‘Oslo’ juist gebruikt als spingplank voor de kolonisering van de gebieden die de Palestijnse staat moesten vormen. Inmiddels heeft het zo’n 750 duizend kolonisten illegaal in bezet Palestijns gebied gevestigd.
Vriend en vijand zijn het dertig jaar na ‘Oslo’ eens: de tweestatenoplossing is morsdood. Het was de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry die in het voorjaar van 2014 de grafrede uitsprak. Dit na een ‘vredesproces’ van negen maanden, dat vanaf de eerste dag door Israël werd tegengewerkt. Kerry waarschuwde het Israëlische publiek via de tv dat Israël door zijn obstructie de ‘éénstaat-uitkomst’ over zich afroept: één gemeenschappelijke staat voor Israëli’s en Palestijnen. Niemand luisterde.
De Amerikaanse frustratie leidde in de nadagen van de regering-Obama tot een laatste inspanning. Bij hoge uitzondering werd een Israël-kritische resolutie niet getroffen door een Amerikaans veto. Op 23 december 2016 onthield de VS zich in de VN-Veiligheidsraad van stemming over resolutie 2334, waardoor die werd aangenomen (wij publiceerden daarover een uitvoerig rapport). De bindende resolutie bepaalt dat de Israëlische kolonisering van Palestijns gebied illegaal is, en dat Israël zijn plichten als bezettende macht dient na te leven.
Daar bleef het bij. Onder president Donald Trump kozen de Amerikanen voor de verdere ontmanteling van de tweestatenoplossing. De situatie waar Kerry in 2014 over oordeelde is tien jaar later dramatisch verslechterd. Destijds leefden er er zo’n 370 duizend Israëlische kolonisten illegaal op de Westelijke Jordaanoever. Op 31 december 2023 waren dat er ruim 519 duizend. Dit nog afgezien van de circa 230 duizend kolonisten in Oost-Jeruzalem.
De EU en zijn lidstaten – het machtsblok dat deze fatale ontwikkeling had moeten corrigeren – lieten Israëls kolonisering van Palestijns gebied al die jaren onbestraft. Sterker, landen als Nederland werkten er actief aan mee. Zo werd handel met de illegale Israëlische nederzettingen door de regering niet verboden, maar gestimuleerd. Ook de militaire samenwerking en wapenhandel met Israël werden opgevoerd.
Deze destructieve politiek wordt bizar genoeg omlijst met onophoudelijke pleidooien voor de tweestatenoplossing. Politieke partijen, Tweede Kamerleden en bewindspersonen blijven in hun programma’s en debatten op de tweestatenoplossing hameren – ook al is die door Kerry in 2014 begraven en kan geen mens uitleggen hoe die nog bereikt kan worden.
De tweestatenoplossing is zodoende een toverformule geworden waarbij iedereen zich comfortabel voelt. Voor rechts is het de ideale dekmantel waaronder de kolonisering en exploitatie van bezet gebied niets in de weg wordt gelegd. Terwijl hij bij links werkt als bedwelmend middel of excuus om te berusten in de voor de Palestijnen rampzalige ontwikkelingen. Zo verstreken de jaren in een cynische en wezenloze tweestatenroes.
En toen volgden de aanslag van Hamas op 7 oktober 2023, het genocidale geweld van Israël in Gaza, en de dreiging van een regionale oorlog. De westerse staten schrokken zich te pletter, en overnight stond de tweestatenoplossing weer bovenaan de agenda als ‘enige uitkomst van het conflict’. Nu moet er worden doorgepakt, was in veel Westerse hoofdsteden te horen.
Vanuit dat perspectief is het oordeel van het Internationaal Gerechtshof een godsgeschenk. Daarin beschrijft het nauwkeurig hoe de tweestatenoplossing alsnog kan worden bereikt, en hoe dat vooral in handen ligt van derde landen zoals Nederland. Wij beschreven de stappen die Nederland daartoe moet zetten. Daar kan letterlijk vandaag mee worden begonnen.
Zo is nu het uur van de waarheid aangebroken. Iedereen die afgelopen jaren de mond vol had van de tweestatenoplossing moet – gesteund door het recht – deze laatste kans aangrijpen om die alsnog te realiseren. Gebeurt dat niet, dan kan de hoop op een ‘oplossing’ definitief van tafel. Wat dan rest is een ongewisse ‘uitkomst’ in lijn met de voorspelling van Kerry in 2014. Het geweld dat daar ongetwijfeld aan vooraf zal gaan, kan nu nog worden voorkomen.
