De Palestijnen hebben geen rechten en de VN-resoluties waaraan ze die denken te ontlenen zijn ‘ficties’. Aldus Trumps ‘vredesstichter’ Jason Greenblatt. In een frontale aanval op de internationale rechtsorde dicteert hij de voorwaarden waaronder de Palestijnen met Israël over vrede mogen praten.
Nieuw is het niet, maar schokkend blijft het, en zelden gebeurde het zo onbeschaamd als nu. In een toespraak tot de VN-Veiligheidsraad veegde Jason Greenblatt, de Amerikaanse Midden-Oosten-gezant van president Trump en lid van diens ‘vredesteam’, openlijk de Palestijnse rechten van tafel.
Willen de Palestijnen vrede, dan moeten ze ophouden rechten te claimen, is zijn boodschap. Volgens Greenblatt hébben ze ook helemaal geen rechten: niet op Oost-Jeruzalem en evenmin op de Westelijke Jordaanoever. Ook het recht van terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen moet van tafel. Pas dan mogen de Palestijnen, in ‘directe onderhandelingen met Israël’, hopen iets van hun ‘aspiraties’ te realiseren en kunnen zij misschien vrede tegemoet zien. Het klonk als een persconferentie van de Israëlische premier Netanyahu.
Sinds zijn aantreden als lid van het Amerikaanse vredesteam heeft Greenblatt zijn loyaliteit jegens Israël en minachting voor de Palestijnen nooit onder stoelen of banken gestoken. Die houding deelt hij met het andere lid van het team, Trumps schoonzoon Jared Kushner. Maar naarmate de onthulling van het Amerikaanse vredesplan nadert wordt hij steeds explicieter, daartoe gedwongen door hinderlijke vragen over dat eindeloos uitblijvende plan.
Zo ontkende hij afgelopen maand, tijdens de internationale ‘economische workshop’ in Bahrein, dat Israël de Westoever bezet houdt. De Westoever is geen bezet, maar ‘betwist’ gebied, beweerde hij. Die term komt uit de doos van Israëls religieus-nationalistische politieke establishment, dat het Oude Testament boven de internationale rechtsorde stelt. Het is dit radicale en onverzoenlijke gedachtegoed waarmee Greenblatt zich verwant voelt.
In een radio-interview eerder deze maand ging hij op die voet voort. Op de vraag welke rechten de Palestijnen toekomen antwoordde hij: ‘Rechten – dat is een groot woord.’ Israëli’s daarentegen hebben wél rechten, zelfs op Palestijns land. Het is volgens Greenblatt ook tijd om te stoppen met het aanduiden van de illegale Israëlische kolonies in bezet gebied als ‘nederzettingen’. Dat is ‘kleinerend’, meent hij. ‘Ik spreek van wijken en steden.’
Met zijn toespraak tot de Veiligheidsraad bereikt Greenblatt een alarmerend nieuw dieptepunt. Frontaal opent hij de aanval op de internationale rechtsorde, het stelsel waaraan de Palestijnen hun rechten ontlenen. Zijn toespraak is een pleidooi voor het primitieve recht van de sterkste, dat de wereld zoveel verschrikkingen heeft gebracht. Zijn woorden doen een weldenkend mens de rillingen over de rug lopen.
Internationaal recht, doceert Greenblatt met droge ogen, is een ‘tricky subject’ en geen basis voor vrede. Het recht is volgens hem ‘niet eenduidig’ en er bestaat geen overeenstemming over. In een impliciete aanval op het Internationaal Gerechtshof – dat al in 2004 oordeelde dat Israël zijn ‘Afscheidingsmuur’ op Palestijns grondgebied dient af te breken – en het Internationaal Strafhof – waar sinds januari 2015 een verkennend onderzoek loopt naar ‘de situatie in Palestina’ – stelt Greenblatt dat er geen enkel gerechtshof is wiens oordeel door de betrokken partijen (lees: Israël) wordt geaccepteerd. Concluderend stelt hij:
So we can spend years and years arguing what the law is and whether it is enforceable, and prolong the ongoing suffering, or we can acknowledge the futility of that approach.
Om diezelfde reden bieden volgens Greenblatt ‘de honderden VN-resoluties over het onderwerp’ geen basis voor vrede. Het vasthouden aan die resoluties is ‘niets meer dan een dekmantel om wezenlijk debat te vermijden over the realities on the ground and the complexity of the conflict’.
Het streven naar ‘internationale consensus’ over wie welke rechten toekomt, ‘over wie ongelijk heeft en wie gelijk, over wie X zou moeten opgeven en wie Y’, is volgens Greenblatt onzinnig. Doelend op de VN-resoluties en op de Palestijnen beweert hij dat dit streven ‘de partijen de mogelijkheid biedt zich te verschuilen achter woorden die geen betekenis hebben’, in plaats van ‘te onderhandelen en de harde concessies te doen die noodzakelijk zijn om tot vrede te komen’.
Internationaal recht, internationale legitimiteit en internationale consensus – het zijn volgens Greenblatt ‘ficties’ waar de wereld van genezen moet worden.
Het is tijd, stelt hij, dat in de Veiligheidsraad ‘de waarheid wordt gesproken’. En dat het ‘onproductieve’ gebruik van termen als ‘de illegale Israëlische bezetting’ wordt gestaakt. De term ‘bezetting’ is niets meer dan ‘een wapen om Israël te bekritiseren’, aldus Greenblatt. Mensen die zulke termen gebruiken ‘ondermijnen de kansen op vrede’.
Internationale organen als de VN moeten volgens hem erkennen dat ‘een oplossing niet kan worden opgelegd’. En dat hun ‘eenzijdige stappen’ – denk aan VN-resoluties – zinloos zijn. Ze zouden zich moeten inspannen om de partijen samen aan de onderhandelingstafel te krijgen. Daar moeten de Palestijnen dan ‘in directe onderhandelingen’ met hun oppermachtige bezetter uitvechten of er al dan niet sprake is van een bezetting.
Aan diezelfde tafel moeten ze van Israël gedaan zien te krijgen dat Oost-Jeruzalem hun hoofdstad wordt. Recht daarop hebben ze niet, oordeelt Greenblatt. Het is slechts ‘hun aspiratie’, en over aspiraties moet je onderhandelen. Daar moeten de VN en de ‘internationale hoofdsteden’ zich niet mee bemoeien.
Behalve Washington dan. Eind 2017 erkende president Trump Jeruzalem als hoofdstad van Israël en besloot hij de Amerikaanse ambassade naar de stad te verplaatsen. Maar dat was geen eenzijdige stap, meent Greenblatt, want de Israëli’s hebben wél recht op Jeruzalem. Immers, ‘er leven al bijna drieduizend jaar joden in aanbidding in de stad’.
Het is de logica van de man die het besluit van Trump om alle Amerikaanse humanitaire hulp aan de Palestijnen te staken verdedigt met de bewering dat ‘de Palestijnen zoveel beter verdienen’.
Het betoog van Greenblatt is, er is geen ander woord voor, adembenemende flauwekul. In werkelijkheid bestaat er wel degelijk een sterke internationale consensus over het internationaal recht en de manier waarop de kwestie-Palestina/Israël moet worden opgelost. De formule daarvoor staat bekend als de tweestatenoplossing. Het is Israël dat die oplossing niet wenst en haar daarom door intensieve kolonisering onmogelijk maakt, met steun van de regering-Trump.
Die concensus blijkt onder meer uit de overweldigende meerderheden waarmee de ‘honderden’ VN-resoluties zijn aangenomen. Enkele voorbeelden:
• In de Algemene Vergadering van de VN werd in 2004 de opdracht van het Internationaal Gerechtshof aan Israël om het deel van zijn Afscheidingsmuur op Palestijns grondgebied af te breken overgenomen met 150 stemmen tegen zes.
• De kritische resolutie over Trumps erkenning van Jeruzalem als Israëls hoofdstad werd in december 2017 aangenomen met 128 stemmen tegen negen.
• De resolutie waarin vorig jaar het Israëlische geweld tegen Palestijnse demonstranten in Gaza werd veroordeeld kende een stemverhouding van 120-8.
• In de Veiligheidsraad zijn de stemverhoudingen vaak even uitgesproken. In december 2017 steunden 14 van de 15 leden de resolutie waarin Trumps Jeruzalem-besluit werd bekritiseerd. De VS blokkeerde de resolutie met een veto.
• De laatste Veiligheidsraadresolutie die niet door een Amerikaans veto werd getroffen, resolutie 2334 van 23 december 2016, werd aangenomen met 14 stemmen voor en één onthouding (van de regering-Obama).
Het probleem dat oplossing van de Israëlisch-Palestijnse kwestie in de weg staat is niet dat daarover geen consensus zou bestaan of dat het internationaal recht ‘onduidelijk’ zou zijn, maar dat implementatie van de oplossing en handhaving van het recht achterwege worden gelaten.
Israël weigert structureel VN-resoluties uit te voeren en blijft in Oost-Jeruzalem, op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza zijn illegale gang gaan, en wordt daarbij beschermd en gesteund door de regering-Trump. De internationale gemeenschap kijkt met de armen over elkaar toe en weigert de sancties te treffen waartoe ze onder internationaal recht verplicht is. Sancties worden wél getroffen tegen tal van andere landen.
Symptomatisch is de gang van zaken rond de Afscheidingsmuur. Nadat het Internationaal Gerechtshof de bouw daarvan op Palestijns grondgebied in 2004 als illegaal veroordeelde, en de Algemene Vergadering de eis van het hof aan Israël om de muur naar eigen grondgebied te verplaatsen met 150 tegen zes stemmen overnam, gebeurde er niets. De wereld keek passief toe hoe Israël de resolutie negeerde en rustig voortging met de bouw.
Het Nederlandse beleid is exemplarisch voor de contraproductieve internationale opstelling in het conflict. Veroordelingen van de illegale Afscheidingsmuur, de Israëlische nederzettingenpolitiek en gewelddadig Israëlisch optreden zijn er volop geweest. Maar als het aankwam op consequenties, op daden, bleef de regering muisstil en liet het Israël zijn gang gaan.
Met die ‘alleen woorden, geen daden’-politiek laat Den Haag de Palestijnen in de steek en draagt het bij aan continuering van het conflict. Bovendien negeert de trotse ‘Hoofdstad van Vrede en Recht’ openlijk zijn internationaalrechtelijke verplichtingen en ondermijnt daarmee de internationale rechtsorde.
Nu Jason Greenblatt en zijn companen openlijk pleiten voor afbraak van die rechtsorde, is herziening van die houding urgenter dan ooit. Een oplossing van het conflict kan alleen duurzaam zijn als die is gebaseerd op realisering van de rechten van alle betrokkenen. Het betekenisloos maken van de internationale rechtsorde is ook slecht nieuws voor Israël. Want dat dankt zijn bestaan en veiligheid aan diezelfde rechtsorde en VN-resoluties die Greenblatt ‘ficties’ noemt.
