Israël heeft Hamas de oorlog verklaard nadat de organisatie zaterdag een bloedige verrassingsaanval uitvoerde die zeker zevenhonderd Israëli’s het leven kostte. Bij Israëlische bombardementen op de Gazastrook vielen tot dusver vijfhonderd Palestijnse doden.
Met een even opzienbarende als wrede aanval vanuit de Gazastrook heeft de Palestijnse Hamas-beweging dit weekend wereldwijd voor opschudding gezorgd. Het doorbrak de wurgende Israëlische blokkade die Gaza al 16 jaar maakt tot wat ‘de grootste openluchtgevangenis ter wereld’ is gaan heten.
In de vroege ochtend van zaterdag schoot Hamas meer dan tweeduizend projectielen af op steden in Israël. Dat bleek een afleidingsmanoeuvre voor de eigenlijke operatie: terwijl met behulp van drones Israëlische wapensystemen werden uitgeschakeld, vielen honderden zwaarbewapende strijders Israël binnen. Ze walsten met tractors, bulldozers en explosieven delen van het grenshek plat, overmeesterden de Israëlische militairen die het hek bewaakten en zetten met pick-ups, motorfietsen en gewone fietsen koers naar circa twintig nabijgelegen stadjes en dorpen.
Die werden het toneel van weerzinwekkende wreedheden. Burgers werden op straat en in hun auto’s en huizen doodgeschoten, anderen in hun woningen gegijzeld. Op een nachtelijk openluchtfeest met enkele duizenden bezoekers werd in de vroege ochtend dood en verderf gezaaid. Op beelden is te zien hoe gijzelaars verdwaasd en vernederd naar de Gazastrook werden overgebracht. Een bejaarde Israëlische vrouw werd zittend in een golfkarretje de strook binnengereden. Andere beelden tonen buitgemaakt Israëlisch militair materieel, waaronder een tank.
De bevolking van Zuid-Israël belandde van het ene op het andere moment in een nachtmerrie die ieder weldenkend mens met afschuw vervult. Zover maandag in de voormiddag bekend vielen er zeker zevenhonderd doden en bijna 2.400 gewonden. Op het openluchtfeest zijn 260 aanwezigen afgeslacht. Op basis van berichten op sociale media van Hamas en de organisatie Palestijnse Islamitische Jihad (PIJ) wordt het aantal gegijzelden geschat op meer dan honderd, mogelijk 130.
Onder de slachtoffers en de gijzelaars zijn zowel burgers als militairen en ook een nog onbekend aantal buitenlanders, onder wie vermoedelijk elf gastarbeiders uit Thailand, tien studenten uit Nepal en enkele Amerikanen, Britten en andere buitenlanders, al dan niet met een dubbele nationaliteit.
Het geweld hield het hele weekend aan. Zondagavond waren in meerdere plaatsen nog gevechten tussen het Israëlische leger en Palestijnen gaande. Maandagochtend was Israël de situatie volgens minister van Defensie Yoav Gallant zo goed als meester. Het leger zei enkele honderden Hamas-strijders te hebben gedood en tientallen in gijzeling te hebben genomen. Vanuit Gaza worden met tussenpozen nog projectielen op Israël afgeschoten.
Israël trilde dit weekend op zijn grondvesten, uit ontzetting over het geweld, maar ook over hoe dit heeft kunnen gebeuren. Israëlische media maakten de logische vergelijking met de blunders in aanloop naar de Jom Kippoer-oorlog, die exact vijftig jaar (plus een dag) eerder begon met een aanval die Israël volledig verraste. Daar werd in Israël de afgelopen weken juist uitgebreid op teruggekeken. Toch bleken er te weinig militairen in Zuid-Israël om Hamas het hoofd te kunnen bieden.
En erger, het duurde lang voor het opperbevel doordrongen raakte van de ernst van de situatie en er vervolgens bussen beschikbaar kwamen voor het vervoer van militairen naar het zuiden. Burgers die alarmnummers belden vanuit schuilkelders en safe rooms waar zij zich hadden gebarricadeerd kregen tot hun afgrijzen geen gehoor. Het duurde vier tot vijf uur voor de eerste militairen opdaagden, vertelden onthutste burgers in de Israëlische pers.
Militaire analisten wezen er intussen op dat de meeste troepen door de regering-Netanyahu naar de Westelijke Jordaanoever zijn gedirigeerd. Daar bieden zij de bescherming die in Zuid-Israël ontbrak aan Israëls uitdijende illegale nederzettingen en de gewelddadige kolonisten, met wie zij het leven van de Palestijnen tot een hel maken.
Israël zal de komende tijd op zoek moeten naar verklaringen voor het debacle, een proces waarin de verantwoordelijke politici en militairen ongetwijfeld een zware tijd tegemoet gaan. Zeker is dat het land zaterdag een nieuw trauma heeft opgelopen, dat net als dat van Jom Kippoer (Grote Verzoendag) de geschiedenis zal ingaan onder de naam van de feestdag waarop het ontstond: Simchat Thora (Vreugde der Wet).
Premier Benjamin Netanyahu reageerde op de aanval volgens zijn lijfspreuk ‘Israel lives by the sword’. Hij zwoer wraak en verklaarde Hamas de totale oorlog, die zondag ook daadwerkelijk door Israël werd afgekondigd. ‘We slaan ze dood’, zei hij, gevolgd door de oproep aan de bevolking van Gaza om weg te wezen, ‘want wij zullen overal zijn, met al onze kracht’. Waar die bevolking heen zou kunnen zei hij er niet bij.
Minister van Defensie Gallant, Likud-partijgenoot van Netanyahu, sprak dreigend: ‘We zullen de werkelijkheid in Gaza voor de komende vijftig jaar veranderen.’ Parlementariër Ariël Kallner, ook Likud, riep op tot een tweede Nakba: ‘Nu, één doel: Nakba! Een Nakba die de Nakba van 1948 in de schaduw zal stellen.’
Zaterdagmiddag sloot Israël de toevoer van energie en humanitaire hulpgoederen naar Gaza af en begon het met het bombarderen van de strook. Tot de eerste doelwitten behoorden twee woontorens van tien en veertien verdiepingen in Gaza-Stad. Ook zondag en in de nacht op maandag werden hele woonblokken en een moskee met de grond gelijkgemaakt. Volgens het Israëlische leger bestookt het echter alleen Hamas-doelen.
Het leger maakte zondagavond bekend achthonderd doelen te hebben gebombardeerd, sommige in aanvallen met vijftig vliegtuigen. In de nacht van zondag op maandag kwamen daar nog vijfhonderd bij. De bombardementen gaan onafgebroken door. Het officiële dodental in Gaza was maandagochtend opgelopen tot vijfhonderd en het aantal gewonden tot 2.750. Gevreesd wordt echter dat de werkelijke aantallen veel hoger liggen. Volgens een woordvoerder van Hamas zijn onder de doden ook vier Israëlische gegijzelden.
Maandag in de voormiddag sloot Israël ook de watertoevoer naar de Gazastrook af. Minister Gallant stelde de ruim twee miljoen inwoners van de strook een humanitair spookhuis in het vooruitzicht: ‘Er zal geen elektriciteit zijn, geen voedsel, geen brandstof. We vechten tegen menselijke dieren en zullen daarnaar handelen.’
Gedurende het weekend werden 300 duizend Israëlische reservisten opgeroepen. Zaterdagavond reden lange colonnes tanks en ander materieel richting de Gazastrook. Volgens nog onbevestigde berichten van afgelopen nacht is de regering-Netanyahu van plan binnen twee dagen een grondoffensief te beginnen en zou het leger een ‘niet eerder geziene militaire operatie’ voorbereiden.
