Het CDA voorkomt stelselmatig dat Nederland optreedt tegen Israëls misdaden. Verleden week zakte de partij door de ondergrens door zich tegen acht moties te keren die uitzicht boden op rechtvaardigheid en concrete oplossingen.
Meer dan ooit ontving The Rights Forum afgelopen weken de vraag hoe het toch kan dat Nederland nooit optreedt tegen Israëls misdaden tegen de Palestijnen, maar die door middel van samenwerking met Israël zelfs indirect faciliteert. Het antwoord op die vraag ligt in de Tweede Kamer, die afgelopen week twee debatten voerde over Israël/Palestina.
Daarbij werd een zee aan moties ingediend om het Nederlandse beleid vorm te geven. De stemming over die moties biedt inzicht in de eenzijdige Nederlandse opstelling – en in de destructieve rol van het CDA die eraan ten grondslag ligt. Dit artikel beschrijft het eerste van de twee debatten.
Woensdag 19 mei vond in de Tweede Kamer een plenair debat plaats ter voorbereiding op de Nederlandse inbreng tijdens de bijeenkomst van de Raad van Europa. Het debat werd echter voor driekwart besteed aan een ander onderwerp: de op dat moment nog voortdurende geweldsescalatie tussen Israël en de Palestijnen in de Gazastrook.
Het bij vlagen heftige debat werd afgesloten met de indiening van maar liefst 27 moties over Israël/Palestina. Daarvan hadden er 21 betrekking op handhaving van het internationaal recht, vier op steun aan de Israëlische bezetting, één op antisemitisme, en één op een staakt-het-vuren. Een aantal moties gaf inhoud aan de door The Rights Forum opgebrachte – binnen drie dagen door 3.586 Nederlanders gesteunde – noodzaak om de onderliggende oorzaken van het conflict te adresseren.
Ondanks die positieve ontwikkeling werden bij de stemming op 20 mei echter slechts zes van de 21 moties door een Kamermeerderheid aangenomen. Onderstaand beschrijven we alle moties en de stemverhoudingen, zodat iedereen kan lezen hoe zijn of haar partij zich heeft opgesteld, en daarop kan reageren.
De stemming brengt scherp in beeld hoe de Nederlandse partijen zich anno 2021 tot het ‘conflict’ verhouden. Dat beeld is helder: de Nederlandse regering is – in weerwil van de binnen de samenleving nadrukkelijk toegenomen steun voor de Palestijnen en de internationale rechtsorde –, nog altijd uiterst pro-Israël, en zal er alles aan doen om het land te vrijwaren van serieuze kritiek en sancties.
Die agenda wordt in de Tweede Kamer bewaakt door de (extreem) rechtse en christelijke partijen, waarbij het CDA optreedt als slot op de deur. Traditioneel wordt elke Israël-kritische motie die op een meerderheid afkoerst met een beslissende stem van het CDA de kop ingedrukt. Bij de stemming van 20 mei gebeurde dat maar liefst acht keer.
Gevolg is dat Israël door Nederland niet wordt aangesproken op het grove geweld dat tegen de Palestijnse bevolking van Gaza is gebruikt. Bij de Israëlische bombardementen vielen 243 doden, onder wie 66 kinderen, 39 vrouwen en 17 bejaarden, en raakten 1.948 Palestijnen gewond. Aan Israëlische kant vielen twaalf doden en 710 gewonden door raketten van vooral Hamas uit de Gazastrook.
Tekenend voor de eenzijdigheid is dat de Tweede Kamer vrijwel unaniem het geweld van Hamas veroordeelde, en zelfs de ‘faciliterende’ of ‘aanwakkerende’ rol van Iran, Qatar en Turkije (motie nummer 1684), maar dat Israël ondanks het veel zwaardere geweld ongemoeid werd gelaten. Een SP-motie (1681) die opriep om ook Israël te veroordelen, werd verworpen; het CDA tekende voor de beslissende stem.
Dat overkwam ook de zorgvuldig geformuleerde motie 1683 van Kati Piri (PvdA), waarin de noodzaak wordt benadrukt om de onderliggende oorzaken van het conflict aan te pakken, en waarin ook de Palestijnse Autoriteit wordt aangesproken. Maar omdat de motie ook oproept tot voorzichtige actie tegen de Israëlische kolonisering werd hij door het CDA afgeschoten – zelfs al is die kolonisering naar alle maatstaven, ook volgens het CDA zelf, illegaal, en volgens de Conventies van Genève en het Statuut van Rome een oorlogsmisdaad, en betekent de voortgaande uitbreiding van de Israëlische ‘nederzettingen’ de ondergang van de door Nederland bepleite tweestatenoplossing.
Wie wil begrijpen waarom Nederland nooit optreedt tegen de Israëlische misdaden, wordt met deze twee voorbeelden op zijn wenken bediend. Op dezelfde wijze werden in totaal acht moties door het CDA ontmanteld. In vogelvlucht:
Zelden zal de rol van het CDA als bewaker van Israëls belangen duidelijker zijn geïllustreerd. Hoe ver de partij bereid is te gaan blijkt uit haar tegenstem tegen motie 1670, die vraagt om steun aan de internationale rechtsorde. Vanwege het feit dat hij terugslaat op schenders van de rechtsorde, waaronder Israël, kelderde het CDA de motie.
Daarmee wordt geen enkel Nederlands belang gediend. Nederland koketteert graag met zijn inzet voor de internationale rechtsorde – een plicht die zelfs in de Grondwet is verankerd –, maar ziet die in de Tweede Kamer structureel gesaboteerd. Gevolg is dat Nederland zijn verplichtingen onder internationale verdragen schendt, daarmee de schade aan de rechtsorde verder vergrotend.
De stemmingen leverden meer pijnlijke verrassingen op. Zo werd motie 1671, die vaststelt dat de Tweede Kamer tegen apartheid is, weggestemd vanwege de onderliggende link naar de rapporten van Human Rights Watch en B’Tselem die het Israëlische regime van apartheid aan de kaak stellen. Behalve het CDA stemden ook D66, GroenLinks en de PvdA tegen de motie. Datzelfde cluster blokkeerde ook moties 1679 en 1694, die afschaling van de militaire samenwerking met Israël bepleiten.
Nog pijnlijker was dat deze partijen zich keerden tegen moties 1696 en 1697, die de handel met Israëls illegale kolonies in bezet gebied aan banden leggen. CDA, D66, GroenLinks en de PvdA voorkwamen dat de import van producten uit de kolonies wordt verboden, en dat Nederland de banden verbreekt met bedrijven die in die kolonies actief zijn. Ook motie 1695, die Israël uitsluit van lucratieve Europese projecten, stuitte op deze partijen. D66 en de PvdA stemden, net als het CDA, ook tegen motie 1677, die vraagt om opschorting van het EU-Israël Associatieverdrag.
Onderstaand beschrijven we beknopt alle 27 ingediende moties en het stemgedrag van de politieke partijen. The Rights Forum benadrukt het belang dat Nederlanders kennis nemen van de politieke realiteit die een rechtvaardig beleid met betrekking tot Israël/Palestina in de weg staat.
Motie 1669, ingediend door D66, VVD, CDA, PvdA, GroenLinks en Volt, verzoekt de regering zich in te zetten voor een staakt-het-vuren, en tevens om in de conclusies van de Europese Raad positieve maatregelen te formuleren en effectieve drukmiddelen in te zetten om de Israëli’s en Palestijnen weer aan de onderhandelingstafel te krijgen.
De motie werd aangenomen met 117 voorstemmen. Tegen stemden de PVV, ChristenUnie, FvD, JA21 en SGP.
Motie 1670, ingediend door DENK, SP, BIJ1 en de PvdD, constateert dat de regering zich conform de Grondwet moet inzetten voor de internationale rechtsorde, en spreekt uit dat het landen, waaronder Israël, niet is toegestaan het internationaal recht te overtreden.
De motie behaalde (in een hoofdelijke stemming) 55 voorstemmen en werd verworpen. Voor stemden BBB, BIJ1, D66, DENK, Fractie Den Haan, GroenLinks, PvdA, PvdD en SP. Tegen stemden CDA, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21, PVV, SGP en VVD. Het CDA bracht de beslissende stem uit.
Motie 1671, ingediend door DENK en BIJ1, spreekt – in het licht van recente rapporten van Human Rights Watch en B’Tselem over het Israëlische apartheidsregime – uit dat de Tweede Kamer tegen apartheid is.
De motie haalde slechts twintig voorstemmen en werd verworpen: BIJ1, DENK, Fractie Den Haan, PvdD en SP stemden voor. Tot de tegenstemmers behoorden naast de rechtse partijen ook het CDA, D66, GroenLinks, PvdA en Volt.
Motie 1672, ingediend door DENK, SP, BIJ1 en de PvdD, spreekt uit dat de Israëlische autoriteiten dienen af te zien van de illegale huisuitzettingen van Palestijnse families in de wijk Sheikh Jarrah in Oost-Jeruzalem.
De motie werd aangenomen met 113 voorstemmen. Tegen stemden de PVV, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21, SGP en BBB.
Motie 1673, ingediend door van DENK en BIJ1, constateert dat de Israëlische autoriteiten met geweld de Al-Aqsa-moskee in Oost-Jeruzalem zijn binnengevallen, en spreekt uit dat Israël de status quo op de heilige plaatsen dient te respecteren.
De motie werd aangenomen met tachtig voorstemmen. Tegen stemden de VVD, PVV, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21 en SGP.
Opmerkelijk zijn de tegenstemmen van de ChristenUnie en SGP, die zich normaliter fanatiek inzetten voor de vrijheid van religie, de veiligheid van gelovigen, en de onschendbaarheid van hun godshuizen. Voor de Palestijnen maken zij een uitzondering.
Motie 1674, ingediend door DENK, SP, BIJ1 en de PvdD, stelt vast dat Israël in strijd met het internationaal recht doorgaat met het annexeren van Palestijns gebied, en roept de regering op om dit tijdens de EU-top aan te kaarten.
De motie haalde 65 voorstemmen en werd verworpen. Tegen stemden VVD, PVV, CDA, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21 en SGP. Het CDA bracht de beslissende stem uit.
Motie 1675, ingediend door DENK en BIJ1, verzoekt de regering de Palestijnse staat te erkennen.
De motie haalde 64 voorstemmen en werd verworpen. Tegen stemden VVD, PVV, CDA, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21, SGP en BBB. Het CDA bracht de beslissende stem uit.
Motie 1676, ingediend door DENK en BIJ1, verzoekt de regering materiële steun te bieden bij de opbouw van de Palestijnse staat.
De motie werd aangenomen met 79 stemmen. Tegen stemden de VVD, PVV, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21, SGP en BBB.
Motie 1677, ingediend door DENK en SP, vraagt dat Nederland zich in EU-verband inzet voor naleving van artikel 2 van het EU-Israël Associatieverdrag, waarin naleving van het internationaal recht en respect voor de mensenrechten als voorwaarde is vastgelegd. De motie vraagt om opschorting van het verdrag indien Israël die rechten blijft schenden.
De motie behaalde slechts 28 voorstemmen en werd verworpen. Voor stemden de SP, GroenLinks, PvdD, DENK, BIJ1 en de Fractie Den Haan. Tot de tegenstemmers behoorden naast de rechtse partijen ook het CDA, D66, PvdA en Volt.
Motie 1678, ingediend door DENK, SP en BIJ1, roept de regering op zich in EU-verband hard te maken voor een gezamenlijke Europese actie om de Israëlische blokkade van Gaza te beëindigen.
De motie haalde 64 voorstemmen en werd verworpen. Tegen stemden VVD, PVV, CDA, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21, SGP en BBB. Het CDA bracht de beslissende stem uit.
Motie 1679, ingediend door DENK, SP en BIJ1, verzoekt de regering om de militaire samenwerking met Israël stop te zetten.
De motie behaalde slechts twintig voorstemmen en werd verworpen. Voor stemden de SP, PvdD, DENK, BIJ1 en de Fractie Den Haan. Tot de tegenstemmers behoorden naast de rechtse partijen ook het CDA, D66, GroenLinks, PvdA en Volt.
Motie 1680, ingediend door de SP, DENK en BIJ1, stelt vast dat de sluipende Israëlische annexatie van Palestijns gebied in onder meer Oost-Jeruzalem – waar meer dan duizend Palestijnen hun huis uitgezet dreigen te worden – voortduurt. De indieners wijzen op de in 2020 aangenomen motie die de regering oproept maatregelen in kaart te brengen indien Israël overgaat tot annexatie. Op grond daarvan verzoeken zij de regering zich in EU-verband in te spannen om spoedig met concrete maatregelen te komen indien Israël de annexatie van Palestijns gebied voortzet.
De motie behaalde veertig voorstemmen en werd verworpen. Voor stemden de PvdA, SP, GroenLinks, PvdD, DENK, Volt, BIJ1 en de Fractie Den Haan. Tot de tegenstemmers behoorden het CDA en D66.
Motie 1681, ingediend door de SP, stelt vast dat de regering het geweld uit Gaza heeft veroordeeld, en vraagt om ook het veel dodelijker geweld van Israël tegen Gaza te veroordelen.
De motie haalde 64 voorstemmen en werd verworpen. Tegen stemden VVD, PVV, CDA, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21, SGP en BBB. Het CDA bracht de beslissende stem uit.
Motie 1682, ingediend door de SP, constateert dat Israël grof geweld inzet tegen (ook) burgerdoelen in Gaza, en dat mensenrechtenorganisaties hierover grote zorgen hebben geuit – specifiek ten aanzien van mogelijke oorlogsmisdaden. In de wetenschap dat Nederland met Israël een militaire samenwerking en wapenhandel onderhoudt, wordt de regering verzocht de Tweede Kamer daarover in detail te informeren.
De motie haalde 64 voorstemmen en werd verworpen. Tegen stemden VVD, PVV, CDA, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21, SGP en BBB. Het CDA bracht de beslissende stem uit.
Motie 1683, ingediend door de PvdA, GroenLinks, D66, Volt en SP, constateert dat de Israëlische kolonisering in strijd is met het internationaal recht, en dat sprake is van structurele ongelijkheid tussen Israëlische kolonisten en Palestijnen, waaronder in de vorm van wetgeving die huisuitzettingen mogelijk maakt. De motie stelt vast dat het conflict zonder oplossing van de onderliggende oorzaken niet kan worden beëindigd, en verzoekt Nederland zich daarom aan te sluiten bij de groep landen die Israël oproept de kolonisering te staken, en zich in EU-verband in te spannen voor drukmiddelen die ingezet kunnen worden als Israël de kolonisering voortzet. De motie verzoekt ook om Israël aan te spreken op overige schendingen van het internationaal recht, en vraagt om drukmiddelen die de Palestijnse Autoriteit dwingen om de uitgestelde verkiezingen te organiseren.
De motie haalde 64 voorstemmen en werd verworpen. Tegen stemden VVD, PVV, CDA, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21, SGP en BBB. Het CDA bracht de beslissende stem uit.
Motie 1684, ingediend door de PVV, constateert dat Hamas en ‘andere terreurgroepen’ uit Gaza zowel Israël als hun ‘eigen bevolking’ in gevaar brengen, en roept de regering op dit geweld te veroordelen, en ook statelijke actoren als Iran, Qatar en Turkije aan te spreken die dit geweld ‘aanwakkeren en/of faciliteren’.
De motie werd aangenomen met 146 stemmen. Alleen DENK en BIJ1 stemden tegen.
Motie 1685, ingediend door de PVV, stelt voor om het Nederlandse marineschip de Zr. Ms. Evertsen vanuit de Middellandse Zee voor een havenbezoek naar Israël te sturen als blijk van vriendschap en steun.
De motie behaalde slechts 23 stemmen en werd verworpen. Voor stemden PVV, Groep Van Haga en SGP.
Motie 1686, ingediend door de PVV, roep op alle Nederlandse financiële hulp aan Palestijnse organisaties direct stop te zetten, en het daarmee bespaarde bedrag aan Israël te schenken voor de aanschaf van Iron Domeraketten.
De motie behaalde 26 stemmen en werd verworpen. Voor stemden PVV, FvD, Groep Van Haga en BBB.
Motie 1687, ingediend door GroenLinks, PvdA en SP, roept de regering op om bilateraal en via de EU te streven naar een onafhankelijk onderzoek naar de gerichte verwoesting door Israël van een gebouw in Gaza waarin veel mediakantoren gevestigd waren. De motie onderstreept dat berichtgeving vanuit conflictgebieden cruciaal is, en dat Israël geen bewijs heeft geleverd voor de claim dat Hamas vanuit het gebouw ‘vijandige activiteiten zou hebben verricht’.
De motie behaalde 64 voorstemmen en werd verworpen. Tegen stemden VVD, PVV, CDA, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21, SGP en BBB. Het CDA bracht de beslissende stem uit.
Motie 1688, ingediend door de SGP, verzoekt de regering om in EU-verband steun uit te spreken voor de legitieme zelfverdediging van Israël, en te pleiten voor voorwaarden die herbewapening van Hamas en andere terreurorganisaties moeten voorkomen.
De motie behaalde 37 voorstemmen en werd verworpen. Voor stemden de PVV, ChristenUnie, FvD, Groep Van Haga, JA21, SGP en BBB.
Motie 1689, ingediend door de ChristenUnie en VVD, constateert dat het Israëlisch-Palestijnse conflict leidt tot spanningen tussen bevolkingsgroepen in Nederland en Europa, en dat zich tijdens ‘anti-Israëlische demonstraties’ in Europese steden uitingen van antisemitisme hebben voorgedaan. De motie verzoekt de regering zich tijdens de Europese Raad sterk te maken voor veroordeling van het ‘groeiende antisemitisme binnen Europa’ en een grensoverschrijdende aanpak daarvan.
De motie werd aangenomen met 145 stemmen. Alleen FvD stemde tegen.
Motie 1692, ingediend door BIJ1 en DENK, roept de Tweede Kamer op om afstand te nemen van de eenzijdige tweet van demissionair premier Rutte, waarin deze de Israëlische bezettingspolitiek en bombardementen lijkt goed te keuren, en waardoor Israël zich gesteund weet in het afwijzen van vredesonderhandelingen. Ook stellen de indieners dat de tweet geen recht doet aan het structurele leed en de onderdrukte positie van de Palestijnen.
De motie kreeg twintig voorstemmen en werd verworpen. Voor stemden de SP, PvdD, DENK, BIJ1 en de Fractie Den Haan. Tot de tegenstemmers behoorden het CDA, D66, GroenLinks, PvdA en Volt.
Motie 1693, ingediend door BIJ1, stelt vast dat Nederland niet economisch zou moeten bijdragen aan de Israëlische misdaden tegen de menselijkheid, illegale bezetting en apartheid. De motie verzoekt om een boycot van Israëlische producten en producten uit de Israëlische kolonies in bezet gebied (‘nederzettingen’), en om in Europa te pleiten voor overname van deze boycot door andere landen.
De motie behaalde slechts vier voorstemmen en werd verworpen. Voor stemden alleen DENK en BIJ1.
Motie 1694, ingediend door BIJ1 en DENK, roept de regering op om geen nieuwe contracten af te sluiten met Israëlische defensiebedrijven.
De motie behaalde twintig voorstemmen en werd verworpen. Voor stemden de SP, PvdD, DENK, BIJ1 en de Fractie Den Haan. Tot de tegenstemmers behoorden het CDA, D66, GroenLinks, PvdA en Volt.
Motie 1695, ingediend door BIJ1 en DENK, verzoekt de regering om zich in EU-verband hard te maken voor stopzetting van samenwerkingsprojecten zoals Horizon 2020 totdat Israël het internationaal recht naleeft en de mensenrechten respecteert.
De motie behaalde 19 voorstemmen en werd verworpen. Voor stemden de SP, PvdD, DENK en BIJ1. Tot de tegenstemmers behoorden het CDA, D66, GroenLinks, PvdA en Volt.
Motie 1696, ingediend door BIJ1, SP en DENK, verzoekt de regering een verbod in te stellen op goederen afkomstig uit Israëls illegale kolonies in bezet Palestijns gebied.
De motie behaalde twintig voorstemmen en werd verworpen. Voor stemden de SP, PvdD, DENK, BIJ1 en de Fractie Den Haan. Tot de tegenstemmers behoorden het CDA, D66, GroenLinks, PvdA en Volt.
Motie 1697, ingediend door BIJ1, SP en DENK, verzoekt de regering geen economische relaties aan te gaan met bedrijven die (in)direct opereren in illegale Israëlische kolonies in bezet Palestijns gebied.
De motie behaalde twintig voorstemmen en werd verworpen. Voor stemden de SP, PvdD, DENK, BIJ1 en de Fractie Den Haan. Tot de tegenstemmers behoorden het CDA, D66, GroenLinks, PvdA en Volt.
