PFZW trekt zich terug uit Israëlische bedrijven, maar investering in nederzettingen groeit hard

‘In dit land hebben wij geen beleggingen in beursgenoteerde aandelen of obligaties.’ Die melding verschijnt als je op de website van het Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) zoekt naar beleggingen in Israëlische bedrijven. In de overzichten van aandelen en obligaties komen ze niet meer voor. PFZW heeft zich er volledig uit teruggetrokken.

Dat besluit is verheugend. Het verdient waardering dat het fonds niet investeert in conflictgebieden – de reden van de desinvestering. Maar de consequentheid ontbreekt. Daarop spreken we PFZW aan.

Ten eerste had het fonds op grond van de OESO-richtlijnen die het zegt te hanteren al jaren eerder moeten breken met bedrijven die bijdragen aan de Israëlische bezetting en kolonisering van Palestina – over ‘conflictgebied’ gesproken. Ten tweede heeft PFZW dat ook nu nog niet gedaan: uit onderzoek van The Rights Forum blijkt dat de waarde van de beleggingen sinds januari van dit jaar zelfs fors zijn toegenomen.

Stijging van 35 procent

Eind januari publiceerden we de beleggingen van PFZW in 15 bedrijven die door de VN in februari 2020 op een zwarte lijst zijn geplaatst. Ondanks een jarenlange dialoog hebben die bedrijven geweigerd hun activiteiten ten bate van Israëls illegale nederzettingen te beëindigen. Zo dragen zij willens en wetens bij aan ernstige en voortdurende schendingen van het internationaal recht en de mensenrechten, met als doel daar zakelijk van te profiteren. Dat gedrag verklaart hun plek op de zwarte VN-lijst.

Op 1 oktober bekeken we de 15 beleggingen opnieuw. In de tabel vergelijken we ze met die van januari. Conclusie: PFZW heeft zich teruggetrokken uit alle tien Israëlische bedrijven en uit het Amerikaanse TripAdvisor, samen goed voor een desinvestering van ruim 23 miljoen euro.

Daar staan echter extra beleggingen tegenover in de overgebleven vier Amerikaanse bedrijven ter waarde van 120 miljoen euro, een stijging van 47 procent. Bekijken we de 15 bedrijven als geheel, dan bedraagt de stijging 97 miljoen, of 35 procent. De belegging in Booking Holdings – het reisplatform dat de verhuur van kolonistenwoningen in de illegale nederzettingen faciliteert, en daarvoor mede door The Rights Forum voor de rechter wordt gedaagd – nadert een kwart miljard.

(Artikel gaat verder onder de tabel)

Beleggingen (aandelen en obligaties) PFZW
in bedrijven die voorkomen op de zwarte lijst van de Verenigde Naties

Bronnen: beleggingen PFZW; VN-lijst

Geraadpleegd: 10 januari en 1 oktober 2024

Voor de volledigheid dient te worden vermeld dat de stijging van de beleggingen, zoals die in Booking Holdings, deels het gevolg is van koersstijgingen. Dat ontslaat het fonds echter niet van zijn verantwoordelijkheid.

Top van de ijsberg

Er is meer slecht nieuws. Naast de vier genoemde Amerikaanse bedrijven belegt PFZW namelijk nog in een groot aantal andere bedrijven die bijdragen aan de Israëlische kolonisering – en zelfs oorlogvoering. Een voorbeeld is het Amerikaanse Caterpillar. Dat levert de beruchte D9-bulldozers waarmee Israël in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever de Palestijnen, hun huizen en infrastructuur van de kaart veegt. Desondanks belegt PFZW bijna 140 miljoen euro in het bedrijf.

Een ander voorbeeld is het Spaanse spoorbedrijf CAF, waarin PFZW 15,7 miljoen heeft belegd. CAF werkt mee aan de Jerusalem Light Rail, een tramverbinding tussen Israëls illegale nederzettingen in bezet Palestijns gebied en het moederland. Cynisch genoeg heeft PFZW zich nu teruggetrokken uit de drie Israëlische partners in dat illegale project – Bank Hapoalim, First International Bank en Shapir Engineering – , maar nog niet uit CAF.

Nieuwe waarschuwing

Deze zomer kregen PFZW en andere instellingen die van de Israëlische kolonisering profiteren een nieuwe waarschuwing. Op 19 juli oordeelde het Internationaal Gerechtshof dat Israëls aanwezigheid in de bezette Palestijnse gebieden illegaal is, en zo snel mogelijk dient te worden beëindigd.

Het hof stelde vast dat Israël inbreuk maakt op het Palestijnse recht van zelfbeschikking, en in strijd handelt met het verbod op toe-eigening van grondgebied met geweld. Ook stelde het dat derde landen zoals Nederland verplicht zijn om geen enkele medewerking te verlenen aan die onrechtmatige praktijk.

Desinvestering onvermijdelijk

Het oordeel van de 15 rechters heeft grote gevolgen. Het betekent de nekslag voor het Nederlandse ‘ontmoedigingsbeleid’ – de door de regering opgetuigde gedoogconstructie die het pensioenfondsen en bedrijven mogelijk maakt zich te blijven verrijken aan Israëls misdaden in bezet Palestijns gebied. Voor PFZW is het de ultieme waarschuwing dat zijn beleggingen bijdragen aan een illegale realiteit.

PFZW kan zijn beleggingen in Airbnb, Booking, Expedia, Motorola, Caterpillar, CAF en andere bedrijven op geen enkele manier verantwoorden. Desinvestering is daarom onvermijdelijk. Daarop zullen wij – samen met een groot aantal partners – hard blijven aandringen totdat het fonds aan zijn verplichtingen voldoet.