Het Nederlandse Israël/Palestinabeleid is schadelijk voor de Palestijnen. Elke betrokkene weet dat. Toch grijpt niemand in. Dat maakt Nederland medeplichtig. In NRC spreken drie deskundigen zich luid en duidelijk uit over het Haagse falen.
Het is harde maar noodzakelijke taal die NRC optekende uit de mond van voormalig diplomate Berber van der Woude, conflictanalist Erwin van Veen en universitair hoofddocent Peter Malcontent. De drie deskundigen zijn eensgezind over het falen van het Nederlandse beleid ten aanzien van Israël/Palestina.
Van der Woude, tot recent als diplomaat werkzaam in Palestina, noemt het Nederlandse Israël/Palestinabeleid ‘een schandvlek voor ons werk’. Het ‘willens en wetens uitvoeren van beleid waarvan je weet dat het schadelijk is voor een bepaalde groep valt niet goed te praten’. Zelf kon zij niet langer haar ‘professionele en morele kompas uitzetten’ en nam ontslag.
De kern van haar frustratie is het feit dat er niets wordt bereikt. Van der Woude ondervond dat de inzet van haar kennis op het gebied van veiligheid en rechtsorde voor de Bühne was. Haar aanspreekpunt, de Palestijnse Autoriteit, bleek daar amper iets over te zeggen te hebben. Die macht ligt bij de bezetter, Israël, waarmee Nederland communiceert via de ambassade in Tel Aviv. Maar die laat ‘de impact van Israël op de rechten van de Palestijnen’ nagenoeg onbesproken. Intussen woekeren de Israëlische schendingen van de Palestijnse rechten onder de ogen van de diplomaten voort, zonder dat Nederland ingrijpt.
En terwijl Nederland niets onderneemt om de Israëlische misdaden te beteugelen, wordt de Palestijnen met ‘een keur aan hulpgeld’ een toekomst voorgehouden. Sinds 2006 besteedde Nederland 320 miljoen euro aan de opbouw van functionerende Palestijnse instituties, berekende NRC.
En, heeft het geholpen? Nee, zegt Peter Malcontent, docent aan de Universiteit Utrecht. Als Europese landen hun hulp zouden stoppen ‘bestaat Palestina niet’. Onder Israëlische overheersing kunnen geen ‘functionerende Palestijnse instituties’ worden opgebouwd, is de boodschap. Integendeel: Israël breekt die onder ieders ogen af.
Het codewoord waaronder deze even zinloze als geldverkwistende politiek wordt gevoerd heet ‘tweestatenoplossing’. Van der Woude wijst erop dat die ‘oplossing’ nooit tot stand zal komen zolang het Israëlische geweld en de illegale kolonisering van de voorgenomen Palestijnse staat geen halt wordt toegeroepen. Iedereen op het ministerie van Buitenlandse Zaken weet dit, stelt zij.
De mantra van de tweestatenoplossing is voor Nederland een excuus geworden om Israëls mensenrechtenschendingen te negeren, stelt Erwin van Veen, verbonden aan denktank Clingendael. Ook hij benadrukt dat de ambtenaren van Buitenlandse Zaken weten dat het beleid dat zij uitvoeren zachtgezegd ‘niet bijdraagt aan de oplossing’.
Sterker, in een begin juni op verzoek van Buitenlandse Zaken geproduceerde video stelt Van Veen vast dat het gedogen van de Israëlische kolonisering en de verdrijving van de Palestijnen die oplossing tot ‘een lachertje’ maakt. En dat staten die Israël blijven steunen ‘medeplichtig [zijn] aan de bezetting’. Een alarmerend teken is dat de video van de gerenommeerde denktank offline werd gehaald in het vooruitzicht van een nieuwe die tot dusver niet is verschenen. Wat is er gebeurd?, is de vraag.
Desondanks is Van Veens conclusie een onvermijdelijke, die wij – en vele anderen – al veel eerder trokken. De regels zijn eenvoudig: als je in staat bent om in te grijpen bij ernstige mensenrechtenschendingen, maar je laat dat na, maakt dat je medeplichtig. Nederlandse politici – grotendeels op de hand van de Israëlische bezetter – zoeken die positie op grond van ideologische of geopolitieke motieven moedwillig op.
Ambtenaren en diplomaten worden zo opgezadeld met de uitvoering van contraproductief, onrechtvaardig en uitzichtloos beleid. In het NRC-artikel zegt Van der Woude de door Van Veen genoemde medeplichtigheid te herkennen en zich ‘ergens’ een ‘collabarateur’ te vinden. Het kan niet anders dan dat anderen zich hierin herkennen.
Wat betreft een alternatief beleid wijzen de drie deskundigen in dezelfde richting. Schrap de illusoire tweestatenoplossing uit het vocabulaire, stel de mensenrechten centraal en roep schenders ter verantwoording. Van der Woude pleit voor sancties ‘op het gebied van handel en culturele of academische betrekkingen met Israël’.
Daarin moet Nederland zich niet verschuilen achter de impotente EU, zoals tot dusver gebeurt. Israël weet dat de 27 lidstaten nooit tot een gezamenlijk standpunt komen en profiteert daarvan. Daarom ligt de bal bij Nederland, dat zich naar voorbeeld van Ierland en Zweden veel harder moet opstellen. Daarmee kan het Europese debat worden beïnvloed, denkt Malcontent. Dat effect kan worden vergroot als Nederland optrekt met een aantal gelijkgezinde landen, voegen wij daaraan toe.
Bovendien – en ook daar wringt het – grijpt Nederland bij vergelijkbare schendingen van de mensenrechten wél in. Pregnant voorbeeld daarvan is de radicale politiek van boycot, desinvestering en sancties (BDS) tegen Rusland vanwege zijn agressie tegen Oekraïne. Die is terecht, maar roept direct de vraag op waarom Nederland sancties tegen Israël opzichtig vermijdt. Terwijl de Oekraïeners worden beschermd, worden de Palestijnen aan hun lot overgelaten. Je hoeft geen ambtenaar of diplomaat te zijn om daar woest over te worden.
