F-35-onderdelen voor Israël. Israëlische raketten voor Nederland. En een schimmig defensieverdrag. Ondanks het geweld van Israël in Gaza blijft Nederland de militaire samenwerking met het land intensiveren. Het protest daartegen groeit.
Wat zijn de feiten? Sinds 7 oktober 2023 maakt het Israëlische leger zich in de Gazastook schuldig aan het bombarderen, uithongeren en gedwongen verplaatsen van de Palestijnse burgerbevolking. Hoe dat er in cijfers uitziet wordt door VN-organisatie OCHA per dag bijgehouden. Intussen zijn 100 duizend Palestijnen gedood of gewond, naast duizenden vermisten. Op 26 januari beoordeelde het Internationaal Gerechtshof het risico dat Israël zich schuldig maakt aan de misdaad van genocide als ‘plausibel’.
Desondanks koestert de Nederlandse regering de militaire banden met Israël alsof er niets aan de hand is. Tekenend: er was een rechtszaak nodig om een eind te maken aan de levering van onderdelen voor F-35-gevechtsvliegtuigen waarmee Israël in Gaza de Palestijnse burgerbevolking bombardeert. Op 12 februari verbood de rechter die levering in een door Oxfam Novib, PAX en The Rights Forum tegen de staat aangespannen zaak. Even tekenend: de staat gaat tegen de uitspraak in cassatie.
Ondertussen wordt de wapenhandel met Israël voortgezet. Deze maand werd het eerste van twintig Israëlische raketsystemen in ontvangst genomen, geproduceerd door Israëls grootste wapen- en technologiebedrijf Elbit Systems. Dat de wapens van Elbit in Gaza worden ingezet tegen de burgerbevolking – en op de markt worden gebracht als ‘combat proven’ en ‘battle tested’ – is voor de regering en het defensie-establishment geen reden om de banden te verbreken. Dit in de hoop dat daar geen ophef over onstaat. Het is geen toeval dat de levering op de website van het ministerie van Defensie ongenoemd bleef.
Dat zowel Israël als Elbit een pikzwarte reputatie hebben als wapenleveranciers van kwalijke regimes geldt in Den Haag evenmin als bezwaar. Zo voorzag Israël Azerbeidzjan van veel van de wapens waarmee het vorig najaar de Armeense enclave Nagorno-Karabach etnisch kon zuiveren. Onder andere het apartheidsregime in Zuid-Afrika, het regime van de shah van Iran en de militaire dictaturen in Argentinië en Chili gingen Azerbeidzjan voor. Tal van autoritaire regimes maken gebruik van door Israël geleverde wapens en spyware om oppositie de kop in te drukken. Elbit is onder meer berucht vanwege geheime wapenleveranties aan de militaire junta van Myanmar in de afgelopen jaren.
Intussen tracht de regering de samenwerking tussen het Nederlandse en Israëlische leger verder uit te bouwen. Daartoe wordt met Israël een verdrag gesloten dat in werking treedt zodra de Eerste Kamer ermee instemt. Daarin staat dat de invulling van de samenwerking geheim blijft, ook voor de Tweede Kamer. Zelfs het onderliggende Memorandum of Understanding wordt geheimgehouden. Het verzoek van de Tweede Kamer om inzage werd door het kabinet afgewezen.
Het verdrag regelt de aanwezigheid van Israëlische militairen op Nederlands grondgebied en vice versa. Dit tegen uitzonderlijke condities. Zo wordt niet nagegaan of Israëlische militairen met wie wordt samengewerkt betrokken zijn (geweest) bij oorlogsmisdrijven, ook al is die kans reëel. Sterker, Israëlische militairen die in Nederland actief zijn vallen onder Israëlisch recht – kennelijk om hen te vrijwaren van aanklachten. Dat zijn voorwaarden waarmee Nederland niet mag instemmen.
Toch werd het verdrag in april 2023 door de Tweede Kamer aanvaard. Bij het Kamerdebat lieten – op de SP en DENK na – alle partijen verstek gaan. Daarop aangesproken wentelden ook de linkse partijen zich in drogredenen. Daaronder de bewering dat Nederland ‘met iedereen’ – zelfs ‘met Rusland’ – zulke verdragen sluit. Nog gekker was de belofte dat de partijen scherp zullen toezien op de invulling van de samenwerking. Dit terwijl het verdrag die invulling juist geheim verklaart.
Het verdrag ligt nu ter goedkeuring in de Eerste Kamer. Die hoort allereerst de vraag te beantwoorden of je gezien de Nederlandse verplichtingen onder internationaal recht een militair verdrag kunt sluiten met een regime dat zich schuldig maakt aan bezetting, kolonisering, onderdrukking, terreur en apartheid. Het antwoord is ons inziens ‘nee’. Het is zelfs strijdig met de Grondwet, die in artikel 90 voorschrijft dat de regering de internationale rechtsorde bevordert.
Sinds 7 oktober 2023 is daar nog een dwingende reden bijgekomen in de vorm van het vernietigende Israëlische optreden in Gaza. Verantwoordelijk voor de uitvoering daarvan zijn Israëls ministerie van Defensie en leger – de beoogde verdrags- en samenwerkingspartners van Nederland. Op grond hiervan heeft de Eerste Kamer naar onze mening de plicht het verdrag te verwerpen. Deze week zijn we samen met onze partners PAX, Stop Wapenhandel en De Goede Zaak een petitie gestart om de Kamer daarvan te doordringen. Bent u met ons van mening dat het sluiten van een verdrag met het leger dat in Gaza oorlogsmisdrijven pleegt not done is? Teken dan de petitie!
