Al ruim drie jaar loopt er een verkennend onderzoek van het Internationaal Strafhof naar ‘de situatie in Palestina’. Palestina wil dat het hof nu een officieel onderzoek start. Want intussen gaan de Israëlische misdaden door. Gisteren nog kondigde Israël de bouw van 3900 woningen voor kolonisten aan.
De Palestijnse minister van Buitenlandse Zaken Riad Malki was er dinsdag speciaal voor naar Den Haag gekomen: een gesprek met hoofdaanklaagster Fatou Bensouda van het Internationaal Strafhof, waarin hij haar verzocht zonder verder oponthoud een volwaardig onderzoek in te stellen naar Israëlische misdaden in bezet Palestina.
Sinds 16 januari 2015 loopt er een verkennend onderzoek van het Strafhof naar ‘de situatie in Palestina’. Daarin wordt beoordeeld of wordt voldaan aan de criteria voor het instellen van een officieel onderzoek. In zijn uitvoerig gedocumenteerde verzoek betoogt Malki dat de voortgaande misdaden van Israël verder uitstel onverantwoord maken. Hij stelt dat het uitblijven van onderzoek en internationale strafmaatregelen Israël heeft gesterkt in de overtuiging dat het immuun is en zijn gang kan gaan:
A failure to punish, let alone investigate, crimes associated with the unlawful occupation of Palestine has only emboldened perpetrators to carry on with their criminal deeds. […] During the current preliminary examination, there has been an alarming intensification of Israeli crimes with an attendant and compounding impact on the Palestinian population and, in particular, on children.
Onder verwijzing naar het oprichtingsstatuut van het Strafhof – het Statuut van Rome – stelt Malki dat Israël zich in toenemende mate bezondigt aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid, goeddeels gerelateerd aan de Israëlische bezetting van Oost-Jeruzalem en de Westelijke Jordaanoever. Daarbij gaat het onder meer om de uitbreiding van de kolonies (‘nederzettingen’), het verdrijven van Palestijnen van hun land, het instellen van een regime van apartheid, de exploitatie en inbeslagname van natuurlijke hulpbronnen, en de vernietiging van huizen en infrastructuur.
Andere Israëlische misdaden die volgens Malki urgent onderzocht moeten worden zijn het aanvallen en doden van burgers en vreedzame demonstranten, en het massaal en willekeurig arresteren en martelen van Palestijnen.
In een korte verklaring bevestigde hoofdaanklaagster Bensouda de ontvangst van het verzoek, zonder er inhoudelijk op in te gaan. Ze verwees slechts naar het lopende vooronderzoek, waarin ‘belangrijke vorderingen’ zouden zijn gemaakt en dat volgens de regels zal worden vervolgd:
This preliminary examination has seen important progress and will continue to follow its normal course, strictly guided by the requirements of the Rome Statute.
De Palestijnse Autoriteit is niet de enige partij die het Strahof tot tempo maant. In juli vorig jaar bezocht een afvaardiging van een coalitie van vijfhonderd Palestijnse burgers en vijftig vakbonden en maatschappelijke organisaties het hof met dezelfde boodschap. Verder uitstel kost nog meer mensenlevens, luidde de kern van hun klacht.
Ook Palestijnse mensenrechtenorganisaties dringen aan op tempo. Net als de Palestijnse Autoriteit hebben zij het hof van uitvoerige documentatie voorzien om de aanklachten tegen Israël te onderbouwen. Het uitblijven van vervolgstappen zorgt voor verdere verslechtering van de situatie, stelde directeur Shawan Jabarin van de organisatie Al-Haq afgelopen jaar in een interview dat Adri Nieuwhof voor The Rights Forum met hem voerde. Jabarin pleit voor internationale sancties tegen Israël:
Als criminelen geen prijs betalen voor hun misdrijven, voelen zij zich onschendbaar en zullen zij steeds weer misdaden begaan. Daders dienen verantwoording af te leggen voor schendingen van het recht.
Ook tal van andere mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty International en Human Rights Watch, wijzen op dit mechanisme en hebben het Strafhof gemaand tot het instellen van onderzoek. Ook zij onderstrepen de noodzaak van concrete internationale maatregelen tegen Israël.
Het duurde twee dagen voor Israël het mechanisme van zijn kant illustreerde met de aankondiging van de bouw van 3900 woningen voor Israëlische kolonisten in de illegale ‘nederzettingen’. Gisteren maakte minister van Defensie Avigdor Lieberman bekend dat aanstaande dinsdag het groene licht zal worden gegeven voor de directe bouw van 2500 woningen en de voorbereiding voor de bouw van nog eens 1400 woningen, verspreid over minstens dertig nederzettingen.
Lieberman wil dat er de komende maanden nog duizenden woningen bijkomen. Premier Netanyahu viel hem bij met de aankondiging dat Israël het heersende ‘momentum’ zal blijven benutten en zijn – illegale – gang zal blijven gaan ‘in Judea en Samaria’ (de bijbelse benamingen voor de Westelijke Jordaanoever):
We are continuing the development momentum of settlements in Judea and Samaria and approving thousands of new housing units.
De aankondigingen van Lieberman en Netanyahu zijn het Israëlische antwoord op het bezoek van minister Malki aan Den Haag. Iedere stap die van Palestijnse zijde wordt gezet richting realisering van de eigen rechten, wordt traditioneel met strafmaatregelen vergolden. Opvoering van de kolonisering is een favoriete bestraffing.
Ook Al-Haq en andere mensenrechtenorganisaties moeten hun pleidooien bekopen, vertelde Shawan Jabarin van Al-Haq aan Adri Nieuwhof. Met intimidatie, bedreigingen en valse beschuldigingen wordt geprobeerd hen het zwijgen op te leggen en het functioneren onmogelijk te maken.
In het verleden heeft Israël er alles aan gedaan om toetreding van Palestina tot het Strafhof te saboteren. Ook toen al zette het strafmaatregelen in, zoals het staken van financiële verplichtingen. Sinds Palestina niettemin per 1 april 2015 als 123e lid tot het hof toetrad is Israël, dat zelf nog niet bij het hof is aangesloten, zich tegen de toetreding blijven verzetten. Ook deze week bestreed de Israëlische regering het recht van Palestina om zich tot het Strafhof te wenden, en noemde het de Palestijnse stap ‘absurd’ en ‘hypocriet’.
Steun kreeg Israël van het Witte Huis, de enige partij die er voor de regering-Netanyahu toe doet. Sinds zijn beschermheer Trump als president is aangetreden, profiteert Netanyahu van het ‘momentum’ en heeft hij ieder respect voor Europa, de Verenigde Naties en het Strafhof overboord gezet.
Het Witte Huis toonde zich opnieuw een loyale bondgenoot, die zelf ook niet vies is van strafmaatregelen tegen de Palestijnen. Een woordvoerder verklaarde dat sluiting van de Palestijnse diplomatieke missie in Washington wordt overwogen. Een half jaar geleden dreigden de Amerikanen daar ook al mee. En ook toen was de aanleiding de vastbeslotenheid van de Palestijnen om via het Strafhof hun recht op vrijheid en zelfbeschikking te bevechten.
