Mensenrechtenfunctionarissen van de VN worden door Israël geweerd, ook uit bezet Palestijns gebied. Het is onderdeel van Israëls steeds grimmiger strijd tegen de ‘ogen en oren van de mensenrechten’.
Al twee jaar weigert Israël werkvisa af te geven voor de medewerkers van het VN-Mensenrechtenkantoor in het land. Daarmee schendt het de verplichtingen die het heeft als lid van de VN. Dat stelt de Hoge VN-Commissaris voor de Mensenrechten, de voormalige Chileense president Michelle Bachelet, op de laatste dag van haar dienstverband. Wie haar opvolgt wordt binnenkort bekend.
In een kritische verklaring herinnert Bachelet eraan dat de 15 medewerkers van haar Israëlische kantoor in 2020 het land gedwongen moesten verlaten, omdat Israël weigerde hun visa te verlengen. Sindsdien blijven aanvragen voor visa onbeantwoord en weigert Israël over een oplossing te praten. Zonder visa kunnen de medewerkers ook niet naar de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem.
Als VN-lid is Israël verplicht VN-functionarissen te vrijwaren van immigratiebeperkingen en hun visumaanvragen zo snel mogelijk te behandelen. Zij dienen in staat te worden gesteld hun werk in vrijheid en onafhankelijkheid te kunnen verrichten.
De Israëlische opstelling staat niet op zichzelf, onderstreept Bachelet, maar ‘is onderdeel van een bredere en verontrustende trend’. Personen en organisaties die de mensenrechtensituatie in Israël en bezet gebied monitoren wordt het functioneren in toenemende mate onmogelijk gemaakt. De lijst met VN-medewerkers, non-gouvernementele organisaties en anderen die het land zijn uitgezet of de toegang is geweigerd groeit gestaag.
Bachelet had in dit verband ook nog kunnen wijzen op Israëls aanvallen op het Palestijnse humanitaire en mensenrechtenwerk, waarvan de afgelopen weken schrijnende voorbeelden te zien gaven. Op 18 augustus vielen Israëlische militairen de kantoren van zeven Palestijnse organisaties in Ramallah binnen, verzegelden de deuren en verklaarden de organisaties op militair bevel de facto opgeheven. En op 30 augustus veroordeelde een Israëlische rechter de directeur in Gaza van de internationale christelijke hulporganisatie World Vision, Muhammad al-Halabi, tot twaalf jaar cel.
In beide gevallen beroept Israël zich op ‘geheim bewijs’ van ‘het doorsluizen van subsidiegelden naar een terroristische organisatie’. Het bewijs wordt ook voor de slachtoffers en hun advocaten geheimgehouden, waardoor zij zich niet juridisch kunnen verweren. In beide gevallen kan uit onderzoek en beoordeling van uitgelekt ‘bewijsmateriaal’ worden opgemaakt dat er helemaal geen bewijs bestaat dat die naam waardig is. Ook in deze gevallen is een van Israëls doelen het uitschakelen van de ‘ogen en oren van de mensenrechten’, zoals Bachelet ze noemt, met methoden die het handelsmerk zijn van autoritaire regimes.
Het is ook geen toeval dat Israël stelselmatig weigert mee te werken aan internationale onderzoeken naar Israëlische en Palestijnse mensenrechtenschendingen. Onderzoekers worden steevast buiten de grenzen én buiten Palestijns gebied gehouden, onderzoeken waar mogelijk tegengewerkt.
Een voorbeeld is het vorig jaar ingestelde onderzoek van het Internationaal Strafhof naar mogelijke Israëlische en Palestijnse oorlogsmisdaden. Hoewel Israël in alle toonaarden bezweert dat het brandschoon is, zijn leger het ‘meest morele ter wereld’ is en dat het de Palestijnen zijn die zich schuldig maken aan terrorisme en andere misdaden, reageert het als door een adder gebeten als de daarvoor opgerichte internationale organisaties dat zelf willen vaststellen. In een kenmerkende reactie beschuldigde toenmalig premier Benjamin Netanyahu het Strafhof van antisemitisme en drong hij aan op internationale sancties tegen het hof.
‘Het roept de vraag op wat de Israëlische autoriteiten precies te verbergen hebben’, merkt Bachelet op. Maar het buiten de grenzen houden van de VN-mensenrechtenstaf zal Israël niet helpen, stelt ze. Vanuit Genève zal het kantoor van de Hoge VN-Commissaris voor de Mensenrechten (OHCHR) de situatie blijven monitoren, en blijven rapporteren over schendingen door Israël, de Palestijnse Autoriteit en Hamas. En ook haar opvolg(st)er zal Israël blijven aanspreken op de verplichtingen die het als VN-lid heeft – om te beginnen tot het toelaten van VN-medewerkers tot het land.
