Israël heeft vrijdag en zaterdag zware aanvallen uitgevoerd op de Gazastrook, naar eigen zeggen uit ‘zelfverdediging’ tegen de Palestijnse verzetsorganisatie Islamitische Jihad. Waarnemers plaatsen het offensief in het kader van de komende Israëlische verkiezingen.
Onverwacht heeft Israël sinds vrijdagmiddag lucht- en tankaanvallen uitgevoerd op doelen in de Gazastrook. Daarbij werden twaalf Palestijnen gedood en raakten er ten minste tachtig gewond. Volgens de VN raakten 31 Palestijnse gezinnen dakloos. Als vergelding vuurde de militante verzetsorganisatie Islamitische Jihad vanuit de Gazastrook raketten (althans wat daarvoor moet doorgaan) af op Israël. Daardoor raakten twee Israëlische militairen lichtgewond. Ook raakte een huis beschadigd en vlogen velden in brand.
De beschietingen hielden zaterdag aan. Volgens Israël kan Operatie Dageraad een week gaan duren. Hamas – de militante organisatie die het in de Gazastrook voor het zeggen heeft – houdt zich tot dusver afzijdig. Vandaag werd bekend dat de fragiele elektriciteitsvoorziening in Gaza door een tekort aan brandstof grotendeels tot stilstand is gekomen. De bevolking heeft nog slechts enkele uren stroom per dag. Volgens de VN loopt het functioneren van elementaire voorzieningen als ziekenhuizen en scholen gevaar.
Onder de Palestijnse doden zijn een vijfjarig meisje en een 22-jarige vrouw, naast andere burgers. In Gaza Stad werd Taysir al-Jabari gedood, een commandant van de Al-Quds Brigades, de militaire tak van Islamitische Jihad. Ook elders in de Gazastrook werden locaties van die organisatie bestookt.
Israël beschouwt Islamitische Jihad als een terreurorganisatie waarmee moet worden afgerekend. Op maandag 1 augustus werd op de bezette Westelijke Jordaanoever al een belangrijke commandant van de organisatie, Bassam al-Sa’adi, opgepakt. Dat gebeurde bij een aanval op zijn huis in het vluchtelingenkamp van Jenin, de plek waar op 11 mei de Palestijnse journaliste Shireen Abu Akleh door een Israëlische militair werd doodgeschoten.
Sinds het oppakken van Al-Sa’adi voorspelde Israël een reactie van Islamitische Jihad. Het nam vérgaande maatregelen, waaronder stremming van (spoor)wegen en een gedeeltelijk uitgaansverbod in Israëlisch gebied langs de Gazastrook. Ook sloot het de toegangen tot Gaza af, waardoor de aanvoer van brandstof en essentiële hulpgoederen tot stilstand kwam. Daarnaast werden 25 duizend reservisten gemobiliseerd. Grote aantallen tanks staan klaar om de Gazastrook te beschieten of binnen te vallen.
Maar de voorspelde reactie van Islamitische Jihad bleef uit. Niettemin viel Israël vrijdagmiddag Gaza aan. Premier Yair Lapid stelde zeker te weten dat de organisatie ‘van plan was’ om Israël ‘ieder moment’ aan te vallen, en ‘alles te doen om onze bevolking te verdedigen’. Defensieminister Gantz zei dat Israël ‘in actie komt’ als Islamitische Jihad ‘niet afziet van zijn intentie om aanvallen op Israël uit te voeren’.
Die Israëlische retoriek is simpel te weerleggen. Vrijdagavond bleek dat Islamitische Jihad wel degelijk in staat is snel te reageren. Dat was het tot dat moment echter niet van plan, en Hamas evenmin. ‘Niemand zocht escalatie – behalve Lapid’, aldus politiek analiste Nour Odeh, voormalig woordvoerster van de Palestijnse Autoriteit.
Odeh en andere waarnemers plaatsen de Israëlische aanval in het kader van de voor 1 november geplande Israëlische verkiezingen. Voor de huidige premier Lapid, die niet over een militaire achtergrond beschikt, zou dit de manier zijn om de natie te tonen dat hij niet onderdoet voor zijn gewelddadige politieke concurrenten en voorgangers.
In de kleine Gazastrook leven twee miljoen Palestijnen sinds 2007 onder een door Israël ingestelde blokkade. Sindsdien heeft Israël een aantal grootschalige aanvallen op Gaza uitgevoerd waarbij duizenden Palestijnen omkwamen. De meest recente aanval dateert van mei 2021. In elf dagen werden toen ten minste 243 Palestijnen gedood, onder wie 66 kinderen. Aan Israëlische zijde vielen 13 doden.
Ook op de bezette Westelijke Jordaanoever is het geweld tegen de Palestijnen toegenomen. Afgelopen nacht werden bij invallen twintig Palestijnen van hun bed gelicht. Negentien van hen zijn volgens Israël lid van Islamitische Jihad, de twintigste is een journalist. Bij recente Israëlische militaire acties in onder meer Nablus, Jenin en Al-Mughayyir vielen Palestijnse doden, waaronder twee van 16 en 17 jaar. Dit jaar werden op de Westoever tot dusver meer dan zeventig Palestijnen gedood, onder wie 18 kinderen. In Ramallah en Al-Khalil (Hebron) werden vrijdagavond grote protestdemonstraties tegen het Israëlische geweld gehouden.
Onder de internationale reacties op de Israëlische aanval valt vooral die van de VS op. Het Witte Huis benadrukte dat Israël ‘het recht heeft zich te verdedigen’, al is in dit geval van ‘verdediging’ geen sprake. Vermelding van een Palestijns recht op verdediging bleef zoals gebruikelijk achterwege.
