Na de misdaden van Hamas stelde Nederland zich vastberaden achter Israël op en trof het sancties tegen Hamas. Een half jaar later weigert het de veel grotere Israëlische misdaden in Gaza te veroordelen, laat staan de sancties te treffen waarop veel organisaties aandringen.
De bloedige verrassingsaanval van Hamas van 7 oktober 2023 in het zuiden van Israël kostte 782 ongewapende burgers het leven. De Nederlandse regering betuigde direct medeleven en solidariteit, en benadrukte het recht van Israël om zich te verdedigen. Binnen de EU nam Nederland het initiatief voor sancties tegen Hamas – extra sancties wel te verstaan, want als ‘terroristische organisatie’ prijkte Hamas al op internationale sanctielijsten.
Een half jaar later heeft Israël op ongekende schaal dood en verderf gezaaid in de Gazastrook. Het geweld kostte tot dusver meer dan 33 duizend Palestijnen het leven, onder wie volgens Israël zo’n negenduizend strijders, en dus circa 24 duizend burgers. Onder hen zeker 13 duizend kinderen. Meer dan achtduizend Gazanen worden nog vermist – begraven onder de puinhopen van wat eens steden waren. De overgrote meerderheid van de bevolking van 2,3 miljoen zielen is ontheemd en er wordt op grote schaal honger geleden. ‘Israël voert oorlog tegen de burgerbevolking’, concludeerden wij eerder deze week.
Maar wie zou verwachten dat de Nederlandse regering Israël met sancties tot de orde probeert te roepen komt bedrogen uit. Den Haag spreekt zich inmiddels weliswaar uit voor een staakt-het-vuren, maar daarmee is ook alles gezegd. Opnieuw is pijnlijk duidelijk dat onze regering in de kwestie-Palestina met twee maten meet: Israël kan op onvoorwaardelijke steun rekenen, hoezeer het zich ook misdraagt. Nog altijd is Nederland in de Palestijnse kwestie geen deel van een oplossing, maar van het probleem.
Israël peinst er niet over zijn extreme geweld te beëindigen, al heeft dat geweld met zelfverdediging niets te maken en zijn ook de onder internationaal recht wezenlijke maatstaven van militaire noodzaak en proportionaliteit volstrekt uit het oog verloren. In een door Zuid-Afrika aangespannen zaak oordeelde het Internationaal Gerechtshof op 26 januari dat het risico ‘plausibel’ is dat Israël zich in Gaza schuldig maakt aan genocide.
Hangende een definitieve uitspraak legde het hof Israël op 28 maart voor de tweede maal bindende maatregelen op, onder meer de eis om onbeperkt hulpgoederen toe te laten voor de hongerende bevolking – tot dusver zonder het beoogde resultaat. Tientallen Palestijnen, overwegend kinderen, stierven inmiddels van honger.
Erger nog, meerdere hulporganisaties zagen zich genoodzaakt hun activiteiten in Gaza op te schorten nadat het Israëlische leger op 1 april zeven medewerkers van World Central Kitchen doodde met drie gerichte drone-aanvallen. In delen van het leger heerst een cultuur waarin militairen ‘eerst schieten en pas later vragen stellen’, stelde een hoge Israëlische functionaris. Juist een dag eerder had het Israëlische dagblad Haaretz een artikel gepubliceerd over door het leger ingestelde ‘kill zones’, waarin iedere Palestijn zonder pardon wordt doodgeschoten. Dat artikel volgde op zijn beurt op uitgelekte beelden van de gruwelijke executie van vier ongewapende Palestijnen door Israëlische drones – we schreven er eerder over.
Na intern onderzoek stelde het Israëlische leger dat de aanvallen op de medewerkers van World Central Kitchen het gevolg waren van ‘fouten’. Daar neemt de organisatie echter geen genoegen mee. Ze eist dat ‘de schandalige moord op onze zeven collega’s wordt onderzocht door een onafhankelijke commissie, aangezien het onmogelijk is dat het leger zijn eigen acties onpartijdig onderzoekt’. Dat laatste staat als een paal boven water, zoals de praktijk ruimschoots heeft uitgewezen.
Juist afgelopen dinsdag presenteerde CNN de uitkomsten van een diepgaand onderzoek naar het zogenoemde ‘flour massacre’, het bloedbad dat op 29 februari werd aangericht toen een zeldzaam hulpkonvooi met zakken meel in Noord-Gaza werd opgewacht door een hongerige mensenmassa. Daarbij vielen meer dan honderd doden en zevenhonderd gewonden. Alles wees erop dat Israëlische tanks het vuur op de wachtenden hadden geopend.
Maar Israël ontkende betrokkenheid. De Palestijnen zouden het konvooi hebben bestormd en elkaar hebben vertrapt en onder de vrachtwagens hebben geduwd. In een tweede versie van dit verhaal zouden militairen alleen waarschuwingsschoten in de lucht hebben gelost. Op 8 maart presenteerde het leger een ‘grondig intern onderzoek’ dat opnieuw anders luidde, maar Israël wederom vrijpleitte. Uit het CNN-onderzoek blijkt echter dat Israëlische tanks en militairen wel degelijk het vuur op de mensenmassa openden. In de chaos die daarop ontstond kwamen mensen onder de vrachtwagens terecht.
Volgens CNN en de VN staat het bloedbad niet op zichzelf, maar is sprake van ‘een patroon van Israëlische aanvallen’ op Gazanen die wanhopig op zoek zijn naar voedsel. Tussen 25 januari en 21 maart zouden minstens 26 van zulke aanvallen hebben plaatsgevonden.
Tegen deze achtergrond spreken steeds meer organisaties en deskundigen zich uit tegen het uitblijven van sancties tegen Israël. Gisteren riepen meer dan 250 humanitaire en mensenrechtenorganisaties, waaronder The Rights Forum, alle VN-lidstaten op de levering van (onderdelen van) wapens en munitie aan Israël te staken en een onmiddellijk staakt-het-vuren af te dwingen. Ook de levering van wapens aan Palestijnse groeperingen dient, voorzover daar sprake van is, te worden gestaakt. De organisaties wijzen de lidstaten nadrukkelijk op hun verantwoordelijkheid voor naleving van het internationaal recht.
Afgelopen dinsdag publiceerde Human Rights Watch de alarmerende uitkomsten van een eigen onderzoek naar de situatie in Gaza. De gerenommeerde mensenrechtenorganisatie concludeert dat Israël honger als oorlogswapen inzet en met name kinderen, zwangere vrouwen en jonge moeders lijden onder ‘ernstige ondervoeding en uitdroging’. Ook Human Rights Watch pleit voor sancties:
Bezorgde regeringen moeten gerichte sancties opleggen en wapenleveranties opschorten om druk uit te oefenen op de Israëlische regering om de toegang van de bevolking tot humanitaire hulp en basisvoorzieningen te garanderen, in overeenstemming met de verplichtingen van Israël onder internationaal recht en de recente uitspraak van het Internationaal Gerechtshof in de door Zuid-Afrika aangespannen genocidezaak.
In Nederland roepen drie groeperingen – Artsen voor Gaza, Advocaten voor Vrede en Ambtenaren en de Grondwet – regering en parlement in een petitie op tot het bevriezen van de relaties met Israël. Ook zij wijzen op de plicht die Nederland heeft, mede vastgelegd in de Grondwet, om de internationale rechtsorde te helpen handhaven en de Palestijnse bevolking bescherming te bieden tegen het Israëlische geweld.
Ook een petitie van onder andere The Rights Forum tegen het sluiten van een nieuw militair verdrag met Israël kan nog worden gesteund. Deze petitie, die mede is opgesteld door PAX, Stop Wapenhandel en De Goede Zaak, is inmiddels al bijna 20 duizend keer getekend.
