In februari noemde het kabinet een Israëlische aanval op Rafah een ‘rode lijn’. Intussen is die lijn ver overschreden. Waar blijven de sancties?
Zondagavond vond een Israëlische aanval plaats op het vluchtelingenkamp Tall al-Sultan, ten westen van de zuidelijke stad Rafah in de Gazastrook. Daarbij kwamen 45 Palestijnse burgers om toen hun van plastic gebouwde onderkomens door twee Israëlische bommen in brand vlogen. De beelden van verkoolde en ernstig mismaakte lichamen leidden wereldwijd tot afschuw en woede.
De aanval was dinsdag onderwerp van debat tijdens het Vragenuur in de Tweede Kamer. Minister van Buitenlandse Zaken Hanke Bruins Slot (CDA) werd bevraagd over de ‘rode lijn’ die het kabinet in ferme bewoordingen rond Rafah had getrokken. Zou Israël Rafah aanvallen, dan volgden sancties, aldus het kabinet.
Cynisch genoeg richtte Israël tijdens het Vragenuur een nieuw bloedbad aan, ditmaal in het Palestijnse vluchtelingenkamp Al-Mawasi, pal ten noorden van Tall al-Sultan. Daarbij vielen 21 doden, onder wie 13 vrouwen en meisjes. Zo werd de rode lijn gaande het debat nog verder uitgewist – met Palestijns bloed welteverstaan.
Sinds Israël drie weken geleden de aanval op Rafah opende zijn naar verluidt rond een miljoen Palestijnen de stad ontvlucht. Eerder waren Palestijnse burgers juist naar Rafah gedirigeerd vanwege het Israëlische geweld elders in de Gazastrook. Een deel van de vluchtelingen kwam terecht in tentenkampen in Al-Mawasi en Tall al-Sultan, die door Israël als ‘veilig’ werden aangemerkt, maar desondanks werden gebombardeerd.
De twee bloedbaden wijzen uit dat – zoals hulporganisaties al maanden stellen – geen enkele Palestijn in Gaza veilig is. Maar ze bewijzen ook dat de waarschuwing aan Israël dat een aanval op Rafah een ‘rode lijn’ zou zijn voor de Bühne was. Inmiddels staan er Israëlische tanks in het centrum van de omsingelde stad. En zo stond Bruins Slot dinsdag in de Tweede Kamer als een minister zonder verhaal. Ook al is haar geschoktheid over de zich ontvouwende ramp in Rafah oprecht, Nederland heeft niet geprobeerd die door middel van maatregelen te voorkomen.
Niet vergeten moet worden dat Nederland in oktober de poort wijd openzette voor de slachting die Israël sindsdien in de Gazastrook heeft aangericht. Pas nadat Gaza in februari vrijwel geheel in de as was gelegd, trok het kabinet zijn rode lijn. In maart werd daar het vooruitzicht op sancties aan toegevoegd. Maar nu de rode lijn onder ieders ogen is overschreden, wordt zelfs de Israëlische ambassadeur niet ontboden.
Doet Nederland dan helemaal niets? In het Vragenuur vertelde Bruins Slot dat zij er in is geslaagd de EU-Israël Associatieraad bijeen te roepen. Tijdens die bijeenkomst zal Israël te verstaan krijgen dat het Associatieverdrag met de EU op het spel staat als het geweld in Gaza aanhoudt en de bevolking verder wordt uitgehongerd. De EU is Israëls belangrijkste handelspartner; het land geniet substantiële handelsvoordelen onder het verdrag. Bruins Slot spreekt daarom van een ‘zwaar politiek middel’.
De Associatieraad kwam op 3 oktober 2023 voor het laatst bij elkaar. In principe gebeurt dat elk jaar, maar sinds 2012 werd de bijeenkomst jarenlang niet gehouden vanwege meningsverschillen tussen Israël en EU-lidstaten over het vredesproces. Het Associatieverdrag bepaalt ook dat Israël en de EU de mensenrechten dienen te respecteren. Israël heeft zich daar nooit iets van aangetrokken, maar de EU heeft zich tot dusver beperkt tot symbolisch protest.
Dat verklaart de lading van de komende bijeenkomst. Voor tal van lidstaten is de maat vol. Maar de kans dat ditmaal zal worden doorgepakt is gering. Daarvoor is unanimiteit onder de lidstaten vereist. Verwacht wordt dat staten als Hongarije, Tsjechië, Oostenrijk en mogelijk Duitsland maatregelen zullen blokkeren. Ook moet nog worden afgewacht of het (nieuwe) Nederlandse kabinet het bevriezen van het Associatieverdrag wel steunt. Israël weet dat uiteraard ook.
Zo is de ferme taal uit februari en maart gekneed tot een hoogst onzeker Europees traject. Intussen maakt Nederland geen gebruik van de sancties die het zelf in huis heeft. Israëlische wapens blijven ons land binnenkomen, en zelfs de handel met Israëls illegale nederzettingen is nog altijd niet verboden. Zolang die Nederlandse steun aan Israël in stand wordt gehouden, is de inzet van Bruins Slot voor theoretische Europese maatregelen op z’n best symbolisch te noemen.
The Rights Forum roept de regering met de petitie Handen af van Rafah op tot sancties tegen Israël. Ben je het daarmee eens? Teken dan de petitie en help die te verspreiden.
