De fractie van DENK heeft Kamervragen gesteld over mogelijke Israëlische bemoeienis met burgers die opkomen voor de rechten van de Palestijnen. Het CIDI veroordeelt de vragen als ‘antisemitisch’. Een inventarisatie door The Rights Forum onderstreept juist hun relevantie. Zorgen over Israëlische bemoeienis zijn op hun plaats.
De Tweede Kamerfractie van DENK heeft afgelopen week Kamervragen ingediend over de lastercampagne die vanuit de Israël-lobby is gevoerd tegen minister Sigrid Kaag. De vragen volgen op een reconstructie door The Rights Forum, waarin werd beschreven hoe die lastercampagne tot stand kwam. DENK gebruikt de kwestie als opstap naar vragen over mogelijke activiteiten van Israëlische inlichtingendiensten of andere partijen tegen Nederlandse burgers of organisaties.
De vragen hebben de woede gewekt van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), dat een verontwaardigd bericht aan de Tweede Kamer deed uitgaan. Daarin gaat het CIDI inhoudelijk op geen enkele vraag in, maar wordt het geheel veroordeeld als ‘doorzeefd van antisemitische symbolen, suggesties en insinuaties, vermomd als kritiek op Israël’. Verderop heet het ‘antisemitisme vermomd als antizionisme’.
Van dergelijke beschuldigingen mag worden verwacht dat ze steunen op hard bewijs. Dat ontbreekt echter. Het CIDI wijst op vier vragen die tezamen een klassiek-antisemitische karikatuur van joden zouden oproepen, en daarmee een door DENK op Facebook geplaatste stockfoto zouden versterken.
Vastgesteld moet echter worden dat de Kamervragen niet over joden gaan, maar over de concrete lastercampagne tegen een Nederlandse minister en over de mogelijke bemoeienis van de Israëlische overheid met Nederlandse burgers en organisaties.
Anders dan het CIDI suggereert zijn de vragen niet gebaseerd op een obscure complottheorie, maar op concrete publicaties. Daarvan zijn er de afgelopen jaren talloze verschenen, veelal gebaseerd op optredens en uitspraken van Israëlische autoriteiten zelf, en gestaafd door harde feiten en onderzoek door de media.
Die wijzen uit dat burgers en maatschappelijke organisaties, waar ook ter wereld, door Israël en zijn Lobby worden bestreden middels operaties waarin de Israëlische inlichtingendiensten naar Israëls eigen zeggen een voorname rol spelen. DENK wil weten of dit ook in Nederland gebeurt.
In augustus 2016 werd bekend dat de in Nederland woonachtige Jordaans-Zweedse juriste Nada Kiswanson al een half jaar ernstig werd bedreigd. De dreigementen, waaronder doodsbedreigingen, waren gerelateerd aan haar werk voor de Palestijnse mensenrechtenorganisatie Al-Haq. Namens die organisatie leverde Kiswanson dossiers aan het Internationaal Strafhof in Den Haag, dat sinds 16 januari 2015 werkt aan een verkennend onderzoek naar Israëlische misdaden tegen de Palestijnen.
Dat gegeven, plus de gebruikte technologie achter de bedreigingen, lijken in de richting van Israëlische inlichtingendiensten te wijzen. NRC Handelsblad sprak met Kiswanson en publiceerde de feiten achter de bedreigingen. Daaruit blijkt dat niet alleen Kiswanson, maar ook Amnesty International werd aangevallen. In Nederland is de kwestie hoog opgenomen. Het Openbaar Ministerie doet onderzoek naar de zaak.
Op 18 augustus 2015 publiceerde de Israëlische krant Haaretz een artikel (€) waaruit bleek dat de afdeling Military Intelligence van het Israëlische leger (IDF) een onbekend aantal ‘anti-Israeli groups oversees’ in de gaten houdt, waaronder tientallen aan BDS gerelateerde organisaties. ‘BDS’ staat voor de door 170 Palestijnse maatschappelijke organisaties opgerichte internationale beweging die Israël door middel van boycots, desinvesteringen en sancties (BDS) wil dwingen de rechten van de Palestijnen te respecteren.
Al in maart 2011 onthulde Haaretz de oprichting van deze afdeling, die speciale aandacht zou gaan besteden aan organisaties die Israël aanklagen bij internationale gerechtshoven – zoals Al-Haq en Nada Kiswanson. In juni beschreef The Rights Forum hoezeer Al-Haq het slachtoffer is van cybercriminaliteit, valse beschuldigingen en doodsbedreigingen.
Parallel hieraan bouwde Israël het Israëlische ministerie van Strategische Zaken uit tot bruggenhoofd in de strijd tegen de ‘delegitimatie van Israël’ – het containerbegrip waarmee uitingen van solidariteit met de Palestijnen als Israël-vijandig worden gekwalificeerd.
Onder leiding van minister Gilad Erdan en directeur-generaal Sima Vaknin-Gil werd deze missie geplaatst in het perspectief van de strijd tegen het terrorisme en gevat in een oorlogscultuur. Alleen al in 2016 werd voor de missie 45 miljoen dollar gereserveerd. Het ministerie werd uitgebouwd met een intelligence department, door Vaknin-Gil een ‘community of warriors’ genoemd, bemand door werknemers die zijn gerecruteerd uit Israëls veiligheidsdiensten, en:
whose main purpose is to collect information and data on BDS and its activists from both open and covert sources. […] This intelligence gathering department will work closely with and be assisted by all the security agencies of the Israeli intelligence community.
In een bijeenkomst met de commissie die namens het Israëlische parlement toezicht moet houden op de activiteiten van het ministerie hield Vaknin-Gil de aanwezigen voor dat democratische verantwoording over de ‘strijd tegen BDS’ ondenkbaar is:
We want most of the ministry’s work to be classified. There are many sensitivities, and I can’t even explain in an open forum why there are such sensitivities. A major part of what we do stays under the radar. If you want to successfully conduct a battle, you need to do it with a lot of secrecy.
In juli berichtte The Rights Forum over een Israëlisch wetsvoorstel, dat het burgers onmogelijk moet maken om via een beroep op de Vrijheid van informatie-wet informatie over de bestrijding van de BDS-beweging in te winnen. Minister Gilad Erdan verklaarde dat geheimhouding een van de sleutels tot succes is, aangezien de instanties en organisaties die wereldwijd het vuile werk aan het front opknappen niet willen dat hun banden met Israël bekend worden.
One of the principles for success is keeping our methods of action secret. Since most of the ministry’s actions are not of the ministry, but through bodies around the world who do not want to expose their connection with the state, we must protect the information whose exposure could harm the battle.
Een klein deel van de genoemde toespraak van Vaknin-Gil tot de toezichthoudende commissie werd door de Israëlische staatsomroep uitgezonden. Het drie minuten durende item wijst uit dat Israël de bestrijding van mensenrechtenorganisaties en activistische burgers inderdaad ziet als een oorlog, waarin vérgaande middelen zijn toegestaan en op dat moment zes platforms operationeel waren waarin ministeries en diensten samenwerkten.
Yossi Melman, gerenommeerd analist van Israëls inlichtingenapparaat, beschreef in september 2016 een aantal van die middelen als special operations of black ops, waaronder defamation campaigns, harassment and threats to the lives of activists, infringing on and violating their privacy. Tot de voorbeelden die hij noemt behoort de bedreiging van Nada Kiswanson, benevens bijvoorbeeld cyber attacks zoals Amnesty, Al-Haq en andere organisaties die te verduren kregen.
Een ander geheim programma kwam tien dagen geleden aan het licht. Haaretz onthulde dat de Israëlische regering een Amerikaans advocatenbureau heeft ingehuurd om Europese en Amerikaanse burgers en organisaties die zich inzetten voor de BDS-beweging juridisch te bestrijden en eventueel te laten vervolgen. Het programma werd ook in Israël strikt geheim gehouden. Niet alleen omdat er Israëlische regels voor werden overtreden, maar vooral om te voorkomen dat bevriende staten zouden vernemen dat Israël zich met hun inwoners bemoeit.
Hoe ver Israël bereid is te gaan werd al duidelijk tijdens de ‘Stop de Boycot’-conferentie van 28 maart 2016 in Jeruzalem. Daar legde minister van Strategische Zaken Gilad Erdan uit wat de plannen van zijn ministerie met BDS-activisten waren:
We undoubtedly also need to act at the indiviual level. The BDS organizations will have no rest. Up to this day, people who have slandered, threatened or acted against Israel did not pay any price for doing so. I promise you that this is about to change.
Soon any activist who uses their influence to delegitimize the only Jewish state in the world will know they will pay a price for it.
Dreigender nog waren de teksten van de Israëlische minister Yisrael Katz, die onder meer de inlichtingendiensten in portefeuille heeft. Amnesty International schreef er, in een harde aanklacht tegen Israëls intimidatie van mensenrechtenverdedigers, het volgende over:
An especially alarming statement came from Israeli Minister of Transport, Intelligence and Atomic Energy Yisrael Katz who called on Israel to engage in ‘targeted civil eliminations’ of BDS leaders with the help of Israeli intelligence.
The term alludes to ‘targeted assassinations’ which is used to describe Israel’s policy of targeting members of Palestinian armed groups.
In reactie op deze dreigementen riepen honderden Nederlandse burgers in april 2016 de Tweede Kamer op tot maatregelen:
Het feit dat de Israëlische regering leden van de BDS-beweging, onder wie Nederlandse staatsburgers, denkt te kunnen bedreigen, is volstrekt onaanvaardbaar.
Ik roep via uw Kamer minister Koenders op om hierover op de kortst denkbare termijn de Israëlische ambassadeur te ontbieden, en om de Nederlandse ambassadeur in Tel Aviv protest te laten aantekenen bij de Israëlische regering.
Dit met de eis tot onmiddellijke intrekking van de geuite dreigementen.
De Tweede Kamer reageerde niet. Vier maanden later werd bekend dat de bedreiging van Nada Kiswanson in die periode tractie kreeg, en nog maanden kon voortduren. Had de Kamer ingegrepen, dan was mogelijk ook Amnesty ontzien.
Analist Yossi Melman bevestigt ook dat Israël de drijvende kracht is achter wetgeving die in steeds meer landen op nationaal en regionaal niveau wordt ingevoerd om BDS-activiteiten te verbieden. In onder andere de Verenigde Staten en Duitsland heeft dit geleid tot aantasting van burgerlijke vrijheden en publieke lastercampagnes tegen groepen burgers door overheden.
In het Verenigd Koninkrijk trachtte de regering door middel van een richtlijn te voorkomen dat pensioenfondsen hun beleggingen in bedrijven die participeren in de Israëlische kolonisering van Palestina ongedaan maken. In juni zette het Britse Hooggerechtshof een streep door die poging.
In Nederland fungeerde de aan de Israëlische overheid gelieerde organisatie NGO Monitor in maart 2016 als aangever van door Israël gewenst anti-BDS-beleid. Na een bezoek van de organisatie aan de Tweede Kamer dienden ChristenUnie, SGP en VVD Kamervragen en een anti-BDS-motie in, die door het CDA aan een meerderheid werd geholpen. Het aannemen van de motie werd door NGO Monitor openlijk als succes geclaimd.
In zijn zelf-geproclameerde ‘Oorlog tegen BDS’ strijdt Israël niet alleen. In zijn analyse bevestigt Yossi Melman dat Israël proxies inzet om de BDS-beweging in westerse landen te bestrijden. Hij noemt de Amerikaanse organisaties AIPAC en Hillel als voorbeelden, maar wijst ook op vergelijkbare groepen die in andere landen actief zijn.
Het Amerikaanse, op joodse lezers gerichte medium The Forward kreeg in februari 2017 inzage in een rapport van de Amerikaanse Anti-Defamation League (ADL) en het Israëlische, in nationale veiligheid gespecialiseerde Reut Institute. Daaruit blijkt dat door ‘joodse groepen’ tientallen miljoenen dollars zijn besteed aan de bestrijding van de BDS-beweging. Het in 2016 aan dit doel gespendeerde budget bedroeg het twintigvoudige van dat in 2010.
Desondanks hebben de inspanningen gefaald, stelt het rapport, waarin wordt aangedrongen op hardere middelen. Daartoe worden onder meer legal meassures gerekend, alsmede grotere investeringen in intelligence and strategy. Ook bepleit het rapport een ‘all-out assault on leading critics of Israel, sometimes using covert means‘:
The instigators must be singled out from the other groups, and handled uncompromisingly, publicly or covertly.
Civiele organisaties als het Amerikaanse ADL en het Israëlische Reut Insitute blijken dus volop betrokken bij Israëls ‘Oorlog tegen BDS’, en volgens hun rapport geldt dat voor vele andere. Veelzeggend is dat hun jargon en gepropageerde methoden – van inlichtingenwerk tot oorlogsretoriek en dreiging – overeenkomen met die van Israël.
In januari 2017 presenteerde Al-Jazeera de vierdelige serie The Lobby, de weerslag van een undercover-onderzoek dat de praktijken van de Israël-lobby in het Verenigd Koninkrijk blootlegde. De serie wees uit dat een diplomaat van de Israëlische ambassade in Londen, Shai Masot, diep was doorgedrongen in de Britse politiek, en de ‘uitschakeling’ van prominente Britse politici nastreefde.
Ook bleek dat de Israëlische ambassade lobby-organisaties in het leven roept, aanstuurt of beïnvloedt, waaronder de Labour Friends of Israel. De werkwijze van die organisaties berust, zo wijst de serie uit, niet op argumenten of debat, maar juist op het voorkomen daarvan door het beschadigen van critici van Israëls Palestina-politiek. Van Corbyn tot individuele kiezers worden die opponenten belasterd en buitenspel gezet, met medewerking van een aantal media.
In reactie op de serie werd gepoogd de brenger van het nieuws het zwijgen op te leggen. In Het Verenigd Koninkrijk werd Al-Jazeera op vijf punten, waaronder antisemitisme, aangeklaagd bij mediawaakhond Ofcom, die de nieuwsorganisatie op alle punten vrijpleitte. In Israël trachtte premier Netanyahu vergeefs Al-Jazeera uit het land te verbannen vanwege het ‘aanzetten tot geweld’. Van zijn kant kondigde Al-Jazeera een nieuwe undercover-serie aan, ditmaal over de Amerikaanse Israël-lobby.
Lastercampagnes vormen een voornaam wapen van de Lobby: stemmen die opkomen voor erkende Palestijnse rechten wordt met grof geschut het zwijgen opgelegd. Voorbeelden komen in soorten en maten voorbij. Enkele dagen terug beschreef Phil Weiss de gebeurtenissen in het Amerikaanse stadje Marblehead bij Boston, waar de lokale Unitarian Universalist Church de film The Occupation of the American Mind wilde vertonen.
Even daarvoor beschreef Tom Suarez, auteur van State of Terror, op Mondoweiss hoe de hel losbarstte toen hij een lezing aankondigde op de Amerikaanse universiteit UMass Amherst. Dat fenomeen kennen we ook in Nederland. Toen Miko Peled in mei 2016 een lezing gaf in Amsterdam, werd de gekozen locatie tevoren benaderd in een poging Peled en de organisatoren als antisemieten de toegang te ontzeggen. In januari 2015 verbood de Amsterdamse VU onder druk van de Israël-lobby een studentendebat over BDS; daarbij leek sprake van een gecoördineerde lastercampagne.
Afgelopen week beschreef The Rights Forum de totstandkoming van recente lastercampagnes tegen minister Sigrid Kaag en voormalig premier Dries van Agt. Beide campagnes vonden hun oorsprong in artikelen van de in Nederland gestationeerde Israëlsche journalist Cnaan Liphshiz voor de Jewish Telegraphic Agency (JTA), die door Israëlische media werden overgenomen en door Nederlandse lobby-organisaties als het CIDI en Likoed Nederland werden versterkt.
En nu karakteriseert het CIDI de Kamervragen van DENK als ‘doorzeefd van antisemitische symbolen, suggesties en insinuaties, vermomd als kritiek op Israël’. Juist op de dag dat het CIDI zijn brief aan de Tweede Kamer stuurde, publiceerde The Jerusalem Post een artikel over de advocate Nitsana Darshan-Leitner, hoofd van het Israëlische Shurat HaDin-Israel Law Center. Zij werkt, schrijft ze in haar boek Harpoon, nauw samen met de Israëische veiligheidsdienst Mossad, en ontvangt informatie om zaken tegen Palestijnen te kunnen beginnen, onder meer in de Verenigde Staten. Vanaf 2000 kreeg ze daartoe ‘regular briefings, held in quiet cafés’.
De vraag hoe de kaarten in Nederland liggen is in het licht van bovenstaande inventarisatie reëel en belangrijk. Er is alle reden om aan te nemen dat Israël zich – langs welke weg ook – met Nederlandse burgers en organisaties bemoeit, hun privacy schendt of hun belangen schaadt. De concrete vraag is in hoeverre daarbij juridische en morele grenzen worden overschreden. De Kamervragen van DENK vormen een aanzet tot beantwoording daarvan.
Daarbij mag het kader niet uit het oog worden verloren. Het artikel over veteraan-analist Yossi Melman maakt duidelijk dat Israël en zijn lobby zich uitputten in een niet te winnen strijd, waarbij bewust wordt weggekeken van de enige oplossing die werkt.
The only thing the ministry has not apparently considered is ending Israel’s regime of occupation, apartheid and settler-colonialism and restoring Palestinian rights. That would be the swiftest way to bring an end to BDS.
