Een VN-resolutie voor een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza is met een overweldigende meerderheid aangenomen, maar Nederland onthield zich van stemming. Onze regering vindt dat Israël de vernietiging van de Gazastrook moet kunnen voortzetten.
In de resolutie, waarvoor de Algemene Vergadering van de VN in spoedzitting bijeen was gekomen, wordt gepleit voor een onmiddellijk humanitair staakt-het-vuren in Gaza. Daarnaast wordt benadrukt dat alle bij de gevechten betrokken partijen het internationaal recht dienen te respecteren en dat alle gijzelaars direct en onvoorwaardelijk moeten worden vrijgelaten.
De resolutie werd dinsdagavond met een overweldigende meerderheid aangenomen: 153 landen stemden vóór en slechts tien tegen, terwijl 23 landen zich van stemming onthielden. Onder de tegenstemmers waren Israël, de VS en twee Europese landen: Oostenrijk en Tsjechië. Onder de landen die zich van stemming onthielden waren naast Nederland nog zeven Europese landen – Bulgarije, Duitsland, Hongarije, Italië, Litouwen, Roemenië en Slowakije – en, opvallend, ook Oekraïne.
In een toelichting op de Nederlandse onthouding stelde minister Hanke Bruins Slot van Buitenlandse Zaken dat de resolutie ‘duidelijkheid had moeten geven over de tijdelijke aard van het staakt-het-vuren’. Nederland is namelijk nog altijd geen voorstander van een definitief bestand, maar alleen van ‘humanitaire gevechtspauzes’. Onze regering vindt dat Israël de strijd na zo’n pauze moet kunnen hervatten: het moet zich ‘kunnen blijven verdedigen’ tegen de aanhoudende ‘dreiging vanuit Hamas’.
De Nederlandse opstelling verdient scherpe afkeuring. Israël heeft het recht de eigen burgers te beschermen tegen aanvallen als die van Hamas op 7 oktober – wat overigens iets anders is dan het recht op zelfverdediging, zoals André Nollkaemper, lid van de Raad van Advies van The Rights Forum, in NRC uiteenzette –, maar het Israëlische offensief in Gaza heeft niets met zulke bescherming te maken en is vanuit dat oogpunt zelfs contraproductief. Onze regering geeft Israël in feite een vrijbrief voor voortzetting van disproportioneel geweld tegen de bevolking van Gaza en doorlopende schending van het internationaal recht.
In Gaza zijn inmiddels meer dan 18 duizend Palestijnen gedood, onder wie bijna achtduizend kinderen. Daarnaast zijn meer dan 50 duizend Palestijnen gewond geraakt en worden duizenden mensen vermist, die vermoedelijk begraven zijn onder het puin van ingestorte gebouwen. Meer dan 60 procent van de woningen, kantoren, ziekenhuizen en scholen zijn vernietigd of zwaar beschadigd, en er heerst een schrijnend gebrek aan zo’n beetje alles. Twee miljoen burgers zijn ontheemd en Israël is met feitelijke Nederlandse instemming bezig Gaza volledig te verwoesten. En waar minister Bruins Slot ook vindt dat in de resolutie had moeten worden verwezen naar ‘de verschrikkelijke terroristische aanval van Hamas van 7 oktober’, stellen het Israëlische geweld en de bijkomende terreur die aanval inmiddels in de schaduw.
De Algemene Vergadering was op initiatief van Egypte en andere Arabische en islamitische landen bijeengeroepen nadat afgelopen vrijdag een vergelijkbare resolutie in de VN-Veiligheidsraad door de VS met een veto was tegengehouden. Van de 15 landen in de raad stemden er 13 vóór de resolutie, onthield het Verenigd Koninkrijk zich van stemming en was alleen de VS tegen. Als een van de vijf permanente leden van de raad beschikt de VS over het recht van veto.
De raad was twee dagen eerder door VN-chef António Guterres bijeengeroepen met een zeldzaam beroep op artikel 99 van het VN-Handvest, dat luidt: ‘De Secretaris-Generaal kan elke zaak die, naar zijn oordeel, de handhaving van de internationale vrede en veiligheid kan bedreigen, onder de aandacht van de Veiligheidsraad brengen.’ Volgens Guterres dreigt er ‘een catastrofe met mogelijk onomkeerbare gevolgen voor de Palestijnen als geheel en voor de vrede en veiligheid in de regio’.
Het Amerikaanse veto past in een lange traditie, schreven wij in een eerder artikel: de VS beschermt Israël in de Veiligheidsraad standaard tegen resoluties die Tel Aviv niet bevallen. Daarmee maken de Amerikanen in de kwestie-Palestina niet alleen de Veiligheidsraad, maar in feite de hele VN vleugellam, concludeerden we. Want anders dan de Veiligheidsraad beschikken de Algemene Vergadering en andere VN-organen niet over instrumenten om medewerking aan resoluties af te dwingen. De kans dat Israël zich iets van de gisteravond aangenomen resolutie zal aantrekken is nul.
Niettemin markeert de stemming in de Algemene Vergadering de nagenoeg wereldwijde consensus dat het Israëlische geweld in de Gazastrook onaanvaardbaar is. Dat blijkt te meer uit een vergelijking van het stemgedrag van dinsdagavond met dat over een vergelijkbare resolutie, eind oktober. Toen stemden 120 landen vóór een staakt-het-vuren (nu 153), naast 14 tegenstemmen (nu 10) en 45 onthoudingen (nu 23).
Nederland onthield zich ook toen van stemming. Dat leidde tot harde (inter)nationale kritiek op ons land, dat zich graag profileert als hoeder van de internationale rechtsorde. Die kritiek zal nu verder toenemen. Niet alleen raakt Nederland verder geïsoleerd van de internationale gemeenschap die het zegt te dienen, ook dringt zich de vraag op in hoeverre de regering met het gedogen van de humanitaire catastrofe in Gaza de mening van de bevolking nog weerspiegelt.
